Graven achter de Oude Kerk: Een bureauonderzoek naar de geplande uitbreiding van de Oude Kerk in Zoetermeer

In opdracht van dhr. T. Duijf van de protestantse gemeente Zoetermeer heeft Archol een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd naar het kerkhof van de Oude Kerk te Zoetermeer. Aanleiding voor het onderzoek is de geplande aanbouw aan de achterzijde van het kerkgebouw. Voorafgaand aan de aanbouw zullen bovendien de bestaande (geregistreerde) graven binnen dit plangebied worden geruimd. Op basis van het uitgevoerde bureauonderzoek kan gesteld worden dat er in het plangebied archeologische sporen uit de middeleeuwen tot de Nieuwe tijd verwacht kunnen worden. Meer specifiek kunnen er sporen van voorgaande kerkgebouwen verwacht worden met mogelijk graven uit de middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Het is eveneens mogelijk dat rondom de kerk sporen van de strijd in de Tachtigjarige oorlog aanwezig zijn (het beleg van Leiden in 1573-1574). Dit kunnen resten zijn van verschansingen (constructies, aardlichamen), een brandlaag of wapentuig. Uit archeologisch onderzoek in de directe omgeving van de kerk blijkt dat de bodem door verschillende ophoogpakketten goed bewaard is gebleven. Ter hoogte van het plangebied zijn enkele verstoringen aanwezig. De bodem is in 1968 in een zone van enkele meters rondom het kerkgebouw verstoord door werkzaamheden aan de fundering. Daarnaast is de bodem lokaal geroerd door recente (geruimde) graven en grafkelders, met name in het noordelijke deel van het plangebied. In het noorden kunnen tussen en rondom de recente graven nog wel resten van oudere graven of andere archeologische resten aanwezig zijn. In het zuiden en oosten van het plangebied is het bodemarchief naar verwachting nog grotendeels intact. Het ruimen van de graven en de geplande bodemingrepen in het kader van de aanleg van de aanbouw zullen de te verwachten archeologische resten verstoren. Omdat de archeologische resten in potentie belangrijke kennis over de geschiedenis van Zoetermeer en meer specifiek de Oude Kerk kunnen opleveren, adviseren wij archeologisch vervolgonderzoek. Archol adviseert om de eerste bodemingreep, namelijk het ruimen van de recente graven, archeologisch te laten begeleiden. De verstoringsgraad van alle jonge graven kan sterk verschillen binnen het plangebied (bv ondiepe of geen graven versus diepe grafkelders). Er kunnen rondom de bekende graven bovendien nog andere (ongeregistreerde) jonge graven in de bodem voorkomen. Om efficiencyredenen adviseert Archol in principe daarom ook de tweede bodemingreep, namelijk het uitgraven van de bouwput, ook onder archeologische begeleiding plaats te laten vinden. Indien echter de archeologische begeleiding van de eerste bodemingreep alsnog afdoende inzicht geeft in de ligging en verstoringsgraad van de recente graven binnen het plangebied, dan adviseert Archol om voorafgaand aan het uitgraven van de bouwput een inventariserend veldonderzoek uit te voeren in de vorm van proefsleuven