150 kV-kabelverbinding Middenmeer-Westwoud, gemeente Medemblik / Hollands Kroon; archeologisch vooronderzoek: een inventariserend veldonderzoek

In opdracht van Reddyn B.V. heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in de periode februari t/m augustus 2016 een inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) uitgevoerd in verband met de voorgenomen aanleg van een 150kV-kabelverbinding tussen de transformatorstations Middenmeer-Westwoud (gemeenten Medemblik/Hollands Kroon). Het onderzoek bestond uit een veldonderzoek, verkennende fase. Voorafgaand aan het verken-nend onderzoek is in 2015 een bureauonderzoek uitgevoerd voor het gehele tracé (De Boer, 2016). Op basis van de hierin geschetste landschappelijke ontwikkeling (figuur 3) en de bewo-ningsgeschiedenis en aangevuld met de bekende archeologische en historisch-geografische gegevens, kon voor het tracé een gespecificeerde archeologische verwachting worden opge-steld. Hierbij zijn verschillende ’archeologische landschappen’ onderscheiden. Voor delen van het tracé is op basis van de gespecificeerde archeologische verwachting een archeologisch vervolgonderzoek, in de vorm van een verkennend booronderzoek, aanbevolen. De doelstelling van het verkennend booronderzoek was het toetsen (en aanvullen) van de ge-specificeerde archeologische verwachting. Het verkennend onderzoek diende antwoord te geven op de vraag of er archeologische vindplaatsen aanwezig kunnen zijn in het te graven tracé. Ter hoogte van tracédelen 1 en 2 (Westwoud-Markerwaardweg en Markerwaardweg-Westfriese Omringdijk) bestaat de bodemopbouw uit een complexe afwisseling van meerdere pakketten mariene afzettingen (klei en zand), al dan niet gescheiden door (dunne) veenlagen of humeuze kleilagen. De bodemopbouw van tracédeel 3 (Westfriese Omringdijk-Middenmeer is tamelijk homogeen en wordt gedomineerd door zandige en kleiige wadafzettingen. Op basis van de resultaten van onderhavig onderzoek wordt geconcludeerd dat de voorgenomen werkzaamheden (§ 1.3) in delen van het tracé in de gemeente Medemblik eventueel aanwezige archeologische resten kunnen verstoren. Om deze reden wordt ten aanzien van de betreffende delen van het tracé aanbevolen een vervolgonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek te laten uitvoeren. Ten aanzien van vrijwel het volledige tracédeel in de gemeente Hollands Kroon worden vanwege het ontbreken van potentieel archeologische niveaus geen aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek. Uitzondering hierop vormt de zone rondom boring 491. Op basis van de verwachte verstoringsdiepte van de open ontgraving (ca. 2 m -Mv)en de diepteligging van de top van het in deze boring aangetroffen dekzand (2,85 m -Mv) wordt een vervolgonderzoek niet noodzakelijk geacht. Geadviseerd wordt om rondom boring 491 geen graafwerkzaamheden dieper dan 2,5 m –Mv uit te voeren. Dit tracédeel 3 kan worden vrijgegeven voor de voorgenomen ontwikkeling. In overleg met de adviseur van het bevoegd gezag gemeente Medemblik (AWF, mevr. C. Soonius) is gesteld voor het vervolgonderzoek een drietal kansrijke en landschappelijk interes-sante zones te selecteren. Deze zijn aangegeven op kaartbijlage 1 en bijlage 3. De begrenzing van deze zones is ruim genomen om diverse landschappelijke eenheden te kunnen omvatten. Binnen deze zones wordt de aanleg van een aantal proefsleuven geadviseerd. Voor het aantal en de ligging van de proefsleuven binnen deze zones is een voorstel gedaan (zie ook bijlage 3). Bij de beoogde ligging van de proefsleuven is rekening gehouden met de aanwezigheid van relevante landschappelijke eenheden in combinatie met een praktische uitvoering in het veld (perceelgrenzen). • Zone 1 (boringen 335 t/m 349): Voor de zandige kwelderafzettingen en de humeuze top van de onderliggende lage kwelder geldt een middelhoge verwachting voor resten uit respectievelijk de Midden / Late Bronstijd en het Laat Neolithicum / de Vroege Bronstijd. Tevens kan in delen waar de ontgraving tot de top van de wadafzettingen reikt, dit niveau nader worden onderzocht (landschappelijk) en eventueel gedateerd. Voorstel ligging proefsleuf: vanaf de rand van het perceel t.h.v. boring 342 (hoogste voor-komen veenlaag) in noordelijke richting totdat de veenlaag duikt, ongeveer t.h.v. boring 345/346 (lengte ca. 180). • Zone 2 (boringen 486 t/m 576): betreft het deel van tracédeel 1 waar de meeste fasen van kwelder- en (kreek)geulafzettingen vertegenwoordigd zijn (voor archeologische verwachtingen zie paragraaf 2.3). Tevens geldt ter hoogte van de Kromme Leek bij het Meer van Wervershoof (mogelijk) een middelhoge verwachting voor resten die behoren tot de ontginning van het gebied vanaf de Vroege Middeleeuwen. Dit biedt de mogelijkheid om een gedetailleerde stratigrafie te onderzoeken, landschappelijke eenheden/niveaus te dateren en archeologische resten op de verschillende niveaus op te sporen. Voorstel ligging proefsleuven: binnen deze ruim begrensde zones zijn twee proefsleuven beoogd; t.h.v. de boringen 358 t/m 362 (lengte ca.200 m) en t.h.v. de boringen 562 t/m 567 (lengte ca.250 m). De meest noordelijke proefsleuf dient tevens om de verwachting voor de Vroege Middeleeuwen te toetsen. • Zone 3 (boringen 400 t/m 412, 450 t/m 454 en 440 t/m 449): betreft het deel van tracédeel 2 waar de noordelijke getij-inversierug met aan aantal zijgeulen aanwezig zijn, waarvoor een hoge archeologische verwachting geldt. Het tussengelegen gebied bestaat uit zavelige en lage kwelders, waar mogelijk sporen uit de Midden en Late Bronstijd aangetroffen kunnen worden. Voorstel ligging proefsleuf: een lange proefsleuf (lengte ca. 650 m) vanaf boring 400 in noordelijke richting tot aan boring 454 (valt op twee percelen). N.B. Het hoogste deel van de noordelijke getijdengeul valt hierbuiten, aangezien hier weinig landschappelijke informatie verwacht wordt en de smalle sleuf is niet zinvol om primair archeologische resten in kaart te brengen. Doel van het proefsleuvenonderzoek is primair het gedetailleerder inzicht krijgen in de complexiteit van de geologie in het gebied en het toetsten van de bestaande (geoarcheologische) kennis. Hiertoe dienen in de proefsleuven rechte profielen te worden aangelegd en gedocumenteerd. In overleg met de opdrachtgever en bevoegd gezag kunnen de sleuven een beperkter breedte hebben dan de uiteindelijke verstoring om de mogelijkheid tot het aanleggen van schuine taluds open te houden. Daarnaast worden eventueel aanwezige archeologische resten veilig gesteld en gedocumenteerd en volgt een korte waardestelling. Vanwege de beperkte bodemverstoring wordt een doorstart naar een opgraving bij aantreffen van behoudenswaardige resten niet noodzakelijk geacht. De geologische informatie kan namelijk een belangrijke bijdrage en aanvulling leveren aan de kennis en context van de archeologie in West-Friesland. Een archeologisch proefsleuvenonder-zoek behoort conform de KNA versie 4.0 plaats te vinden op basis van een Programma van Eisen (PvE) dat voor aanvang van het onderzoek moet worden goedgekeurd door het bevoegd gezag: de gemeente Medemblik. In dit PvE worden de wetenschappelijke en praktische uit-gangspunten vastgelegd waaraan het onderzoek moet voldoen. Hierbij wordt ter overweging meegegeven om de uitvoering van het vervolgonderzoek niet te ver vooruitlopend op de (civieltechnische) graafwerkzaamheden te laten plaatsvinden. In dat geval kan gebruik worden gemaakt van de hiervoor benodigde infrastructuur (tijdelijke ontsluitingswegen en werkstroken), zodat extra overlast voor grondeigenaren zoveel mogelijk wordt voorkomen. Voor de tracédelen die nog niet middels verkennend booronderzoek zijn onderzocht vanwege het ontbreken van betredingstoestemming, wordt geadviseerd deze vrij te geven in verband met de omringende gegevens, versnipperde ligging en geringe omvang. Voor de overige tracédelen wordt eveneens geen vervolgonderzoek aanbevolen. Wel geldt - ook voor de percelen die zijn vrijgegeven - dat indien bij uitvoering van de toekomstige werkzaamheden onverwacht toch archeologische resten worden aangetroffen, dat dan conform artikelen 5.10 en 5.11 van de Erfgoedwet 2016 aanmelding van de desbetreffende vondsten bij de gemeenten Medemblik en Hollands Kroon verplicht is. Op basis van de bevindingen van dit onderzoek nemen de gemeenten Medemblik en Hollands Kroon voor het betreffende gemeentelijk grondgebied een besluit