Statenland 1 en 3, Oudewater (gemeente Oudewater): Een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend en karterend booronderzoek

ADC ArcheoProjecten heeft in augustus en december 2016 een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd op de locatie Statenland 1 en 3 in Oudewater, gemeente Oudewater. De aanleiding voor het onderzoek betreft een voorgenomen bestemmingsplanwijziging ten behoeve van de realisatie van woningbouw. Uit het bureauonderzoek volgde dat het plangebied, vandaag de dag ingericht als zwembad- en sportterrein, zich uitstrekt op de zuidelijke oeverwal van de Hollandsche IJssel. Op grond van de datering van deze stroomgordel en bekende archeologische gegevens moet daarom rekening worden gehouden met de mogelijke aanwezigheid van archeologische resten uit de Romeinse tijd en de Middeleeuwen. Indien aanwezig zullen deze zich in de top van de oeverafzettingen bevinden. In de 8e of 9e eeuw na Chr. ontstond ten noorden van het plangebied het huidige Oudewater. In de tweede helft van de 17e en de eerst helft van de 18e eeuw kwam het centrale en noordelijk deel van het hier besproken plangebied binnen de stadsveste te liggen. Het centrale deel maakte daarbij deel uit van de vestinggracht, het noordelijk deel van een ravelijn. Als gevolg van het slechten van de stadsveste in de 19e eeuw worden evenwel geen resten van de ravelijn meer verwacht. Wel is in het centrale deel van het plangebied de voormalige vestinggracht aan te treffen. Op de bodem van de gracht kan eventueel sprake zijn van de aanwezigheid van allerlei vondstmateriaal. In het plangebied is een verkennend en karterend veldonderzoek uitgevoerd om de verwachting te toetsen. Het verkennende aspect betrof het in kaart brengen van de bodemopbouw ter plaatse en het karterend deel ten behoeve van het met zekerheid vaststellen van de aan- of afwezigheid van een ‘vuile’ laag, dat wil zeggen een omgewerkt pakket met archeologische indicatoren. De uitkomst van het veldonderzoek bevestigt de ligging ter plaatse van de Hollandsche IJssel stroomgordel. De boringen laten echter zien dat de oeverafzettingen aan de bovenkant zijn verstoord, waarschijnlijk als gevolg van de aanleg van het vandaag de dag aanwezige zwembad, bebouwing of ondergrondse infrastructuur. Het mogelijk aan de top van de oeverafzettingen aanwezige oude loopvlak is niet meer aanwezig en mogelijk opgenomen in de bouwvoor. Aanwijzingen voor de aanwezigheid van een ‘vuile’ laag zijn niet aangetroffen. Wel laat het booronderzoek zien dat in het centrale deel van het plangebied humeuze kleilagen voorkomen. Mogelijk betreffen deze oude grachtvullingen. De humeuze lagen komen voor vanaf een diepte van 100 tot 250 cm –mv. Op de bodem van de voormalige gracht en dus aan de basis van de humeuze lagen is niet een archeologische laag (met aardewerk of ander materiaal ) aangetroffen. Samenvattend kan gesteld worden dat geen aanwijzingen zijn aangetroffen voor de aanwezigheid van een vindplaats uit de periode voorafgaand aan de Middeleeuwen. Wel is de opvulling van de vestinggracht uit de Nieuwe tijd aangeboord. De onverstoorde top daarvan bevindt zich op 100 cm –mv. De lagen hierboven zijn verstoord bij de aanleg van de huidige inrichting van het plangebied. Op basis van het bovenstaande kan gesteld worden dat indien bodemingrepen minder diep reiken dan 100 cm –mv, de kans klein wordt geacht dat archeologische waarden worden verstoord. ADC ArcheoProjecten adviseert in dat geval het plangebied vrij te geven voor ontwikkeling. Het is echter nooit volledig uit te sluiten dat binnen het onderzochte gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Het verdient daarom aanbeveling om de uitvoerders van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten te melden bij de bevoegde overheid, zoals aangegeven in de Monumentenwet. Indien bodemingrepen dieper reiken dan 100 cm –mv kan de in het centrale deel van het plangebied aanwezige voormalige vestinggracht worden verstoord. In dat geval wordt geadviseerd vervolgonderzoek uit te voeren in de vorm van een proefsleuvenonderzoek in de centrale zone rond boringen 3, 9 en 17, met als doel de vestinggracht en daarmee geassocieerde vondsten en sporen nader in kaart te brengen en deze te waarderen. Wij wijzen erop dat de bevoegde overheid op basis van dit rapport een selectiebesluit neemt. De mogelijkheid bestaat dat dit selectiebesluit afwijkt van het door ons opgestelde advies