GEmeente Cranendonck en gemeente Heeze-Leende. Plangebied De Oude Strijper Aa te Gastel: Archeologisch bureauonderzoek

BAAC bv heeft een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied de Oude Strijper Aa in de gemeente Cranendonck en Heeze-Leende. Aanleiding voor het onderzoek is het plan om de genormaliseerde en gekanaliseerde beek te herstellen, natuurvriendelijke oevers aan te leggen, een enkel ven te herstellen en de bodem in het kader van natuurherstel te verschralen. Hierbij zal de bodem tot enkele decimeters worden afgegraven, waarbij een gerede kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd worden. Deelgebied 1 In deelgebied 1 kunnen afgedekte vuursteenvindplaatsen in de Laag van Usselo voorkomen. De Laag van Usselo is bij een archeologisch booronderzoek ten noordoosten van het deelgebied mogelijk aangetroffen. Gezien de ligging nabij de kern van het akkerdorp Leenderstrijp en de vondsten van aardewerk in de omgeving is in deelgebied 1 de verwachting op het aantreffen van resten uit de middeleeuwen in het meest westelijke deel hoog en meest oostelijke deel middelhoog. Hier tussenin ligt een laaggelegen broekbos (Dollingerputten), waarvan de verwachting laag is op het aantreffen van archeologische resten uit de periode vóór de late middeleeuwen. Dit gebied is echter benut voor turfwinning. Hiervan zijn mogelijk nog relicten aanwezig. Ook de verwachting op het aantreffen van resten langs de huidige en voormalige loop van de Strijper Aa wordt als laag ingeschat. Vanwege vernatting van het landschap in het Atlanticum kon in beekdalen veen gaan groeien en waren deze ongeschikt voor landbouw/bewoning. Sporen van nederzettingsterreinen uit het neolithicum tot in de nieuwe tijd worden in deelgebied 1 niet verwacht. In de beekloop kunnen wel off-site zaken als rituele deposities, losse vondsten en water gerelateerde vondsten aangetroffen worden. Deze zijn echter, indien aanwezig, als gevolg van de bodemverbetering ten tijde van de ruilverkaveling verstoord. De verwachting op het aantreffen van resten uit de steentijd is laag tot middelhoog, omdat hier bodemverstoringen worden verwacht en de bodem vermoedelijk vroeg in het Atlanticum vernat is. De Dollingerputten zijn aangemerkt als cultuurhistorisch element. De diepteligging van de mogelijk aanwezige archeologische waarden kan variëren van vrijwel direct aan het maaiveld tot meerdere meters onder het maaiveld (als gevolg van dekzand, stuifzand, veen of antropogene ophoging). In het gebied met een middelhoge verwachting (circa 3,2 ha) wordt geadviseerd om bij graafwerkzaamheden dieper dan 50 cm –mv een verkennend booronderzoek uit te voeren. Geadviseerd wordt om de boringen tot 2 meter beneden maaiveld door te zetten om de aan- of afwezigheid van de Laag van Usselo aan te tonen. In de zone met een hoge archeologische verwachting (circa 2 ha) wordt geadviseerd een karterend booronderzoek uit te voeren om de aan- of afwezigheid, de aard, de omvang, de datering, de gaafheid, de conservering en de inhoudelijke kwaliteit van de mogelijke aanwezige archeologische waarden te bepalen. Deelgebied 2 Vanwege het feit dat de bodem ter plaatse van dit terrein gedurende de ontginning tot 50 cm is afgegraven, is aan het gehele deelgebied 2 een lage verwachting toegekend. In dit deelgebied worden derhalve geen archeologische vindplaatsen verwacht. Vervolgonderzoek wordt niet noodzakelijk geacht. Deelgebied 3 Op basis van onderhavig onderzoek is aan het gehele deelgebied 3 een lage tot middelhoge verwachting toegekend op het aantreffen van archeologische resten uit alle perioden. Om na te gaan of het gebied daadwerkelijk een laagte betreft, of dat het mogelijk toch onderdeel uit maakt van een dekzandwelving, wordt voor het gehele deelgebied 3 (7,2 ha) geadviseerd een booronderzoek uit te voeren. Gezien de vragen die bestaan over de intactheid en aard van de bodem is een verkennend booronderzoek (6 boringen per hectare) in een regelmatig verspringend grid van 40 bij 50 m met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm hiervoor de meest geschikte methode. Deelgebied 4 Op basis van onderhavig onderzoek is geconcludeerd dat deelgebied 4 geen onderdeel uitmaakt van een dekzandwelving, maar van een laag gelegen en derhalve nat terrein. De kans op het voorkomen van nederzettingsresten wordt voor alle perioden laag geacht. Deelgebied 4 heeft echter wel een hoge verwachting toegekend gekregen op het voorkomen van natte context archeologie. Vanwege het gebruik van het ven als visvijver gedurende de middeleeuwen, wordt de verwachting op het aantreffen van aan visvangst gerelateerde vondsten uit de middeleeuwen als hoog ingeschat. Om na te gaan of het gebied daadwerkelijk een laagte betreft, of dat het mogelijk toch onderdeel uit maakt van een dekzandwelving, wordt voor het gehele deelgebied 4 (5 ha) geadviseerd een booronderzoek uit te voeren. Gezien de vragen die bestaan over de intactheid en aard van de bodem is een verkennend booronderzoek (6 boringen per hectare) in een regelmatig verspringend grid van 40 bij 50 m met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm hiervoor de meest geschikte methode. Deelgebied 5 Gezien de bekende vindplaatsen uit laat-paleolithicum en mesolithicum in de directe omgeving van deelgebied 5 wordt een hoge verwachting op het aantreffen van resten uit deze periode toegekend. Dit geldt voor het hele gebied in en rondom het voormalige ven ‘De Weijers’. Deze verwachting geldt met name voor vondststrooïngen van vuurstenen artefacten, houtskoolpartikels of vondstconcentraties behorende tot tijdelijke kampementen van jager/verzamelaars. Resten uit het neolithicum en later worden niet verwacht, met uitzondering van aan visvangst gerelateerde vondsten uit de middeleeuwen ter plaatse van het voormalige ven. Dit vanwege het gebruik van het ven als visvijver gedurende de middeleeuwen. Alvorens de werkzaamheden ter plaatse van deelgebied 5 (15,3 ha) kunnen plaatsvinden, dient een verkennend booronderzoek uitgevoerd te worden. Middels deze verkennende boringen kan de bodemopbouw, inclusief de intactheid ervan, goed in kaart worden gebracht, waarmee kan worden achterhaald of langs het ven kampementen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum bewaard kunnen zijn gebleven. Indien blijkt dat de bodem rond het ven intact is en er daadwerkelijk nog sprake is van een ven in de (ondiepe) ondergrond, dan wordt geadviseerd om dwars over het voormalige ven twee aanvullende kruisraaien te plaatsen, waarbij om de 20 m een boring wordt gezet tot in de Pleistocene ondergrond. Indien venige of sterk humeuze lagen worden aangetroffen kunnen hiervan monsters worden genomen voor pollenanalyse en/of 14C datering. Hiermee kan informatie worden verschaft over de datering en ontstaanswijze van het ven, het omringende landschap en de relatie van het ven met eventuele vindplaatsen. Deelgebied 6 Gezien de bekende vindplaatsen uit laat-paleolithicum en mesolithicum in de directe omgeving van deelgebied 6 wordt aan het deelgebied een hoge verwachting op het aantreffen van resten uit deze periode toegekend. Deze verwachting geldt met name voor vondststrooïngen van vuurstenen artefacten, houtskoolpartikels of vondstconcentraties behorende tot tijdelijke kampementen van jager/verzamelaars. Resten uit het neolithicum en later worden niet verwacht, met uitzondering van aan visvangst gerelateerde vondsten uit de middeleeuwen ter plaatse van het voormalige ven. Dit vanwege het gebruik van het ven als visvijver gedurende de middeleeuwen. Alvorens de werkzaamheden ter plaatse van deelgebied 6 (4,7 ha) kunnen plaatsvinden, wordt geadviseerd een verkennend booronderzoek uit te laten voeren. Middels deze verkennende boringen kan de bodemopbouw, inclusief de intactheid ervan, goed in kaart worden gebracht, waarmee kan worden achterhaald of binnen het plangebied nog resten van kampementen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum bewaard kunnen zijn gebleven. Gezien de vragen die bestaan over de intactheid en aard van de bodem is een verkennend booronderzoek (6 boringen per hectare) in een regelmatig verspringend grid van 40 bij 50 m met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm hiervoor de meest geschikte methode