TÜRKİYE’DE 2008-2009 KRİZİNDE UYGULANAN GENİŞLETİCİ VERGİ POLİTİKASININ ÜRETİM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Turkish economy experienced an economic crisis starting in 2008 and gaining strength in 2009 due to external factors. The decrease in production and employment caused by a dampening in demand has been felt more deeply in certain sectors. In order to overcome the mentioned economic crisis, the tax cut- component of the Keynesian anti- recessionary policy was adopted in the form of decreasing taxes such as the VAT (Value Added Tax) and PCT (Private Consumption Tax) and thus increasing the prices of products and services. In this study, firstly, the sectors in which the decreases in production were the highest rates are determined. Then, the decisions of the Council of Ministers regarding the VAT and PCT cuts are analyzed for identifying the sectors, products and services in which such tax cuts were implemented. Finally, the extent to which the desired effect of the increase in production has been achieved in the sectors In which the tax cuts were implemented are determined. As a result of the above-mentioned analyses, it can be stated that the VAT and PCT cuts implemented in such sectors as the manufacturing industry, food, textiles, furniture manufacturing, motor vehicles, computer and electronic equipment have yielded positive results on the capacity utilization rates within the specific terms in which tax cuts were implemented. Nevertheless, in the tourism sector, it has been found out that although there was an increase in revenues for the first two years, such an increase have not been witnessed thereafter. As for the construction sector, it has been found out that there have been no positive effects of the tax cuts on neither turnover nor employmentTürkiye ekonomisi dışsal faktörlerin etkisi ile 2008 yılında başlayıp 2009 yılında şiddetlenen bir krizin etkisi altında kalmıştır. Talep daralmasının yarattığı üretim ve istihdam düşüşleri özellikle belli bazı sektörler üzerinde daha fazla hissedilmiştir. Söz konusu krizi aşmak için Keynesyen durgunlukla mücadele politikasının vergi indirimleri ayağı, Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi mal veya hizmetin fiyatına dahil edilerek alınan ve böylelikle konu edildiği mal ve hizmetlerin fiyatını yükselten vergilerde indirime gitmek şeklinde uygulanmıştır. Bu çalışmada öncelikle bahsedilen dönemde en önemli üretim düşüşlerinin olduğu sektörler tespit edilmiş, daha sonra KDV ve ÖTV indirimlerini uygulamaya koyan Bakanlar Kurulu Kararları incelenerek söz konusu indirimlerin yöneldiği sektör ile mal ve hizmetler tespit edilmiştir. Son olarak da vergi indirimlerinin uygulanıldığı sektörlerde üretim artışı şeklinde beklenen etkinin ne ölçüde sağlandığı incelenmiştir. Sonuçta, KDV ve ÖTV indirimlerinin yöneldiği imalat sanayi; gıda, tekstil, mobilya imalatı, motorlu taşıt, bilgisayar ve elektronik eşya alt kollarında, uygulandıkları dönemlerle sınırlı olmak üzere, kapasite kullanım oranı üzerinde olumlu etki yaratılmış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca turizm sektöründe ilk iki yıl gelir artışı sağlandığı fakat daha sonra etkinin ortadan kalktığı, inşaat sektöründe ise üretim, ciro ve istihdam endeksinin bir önceki yıl aynı dönemine göre gerileme göstermiş olduğu tespit edilmiştir