İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE COĞRAFYA KONULARINI ÖĞRENMELERİYLE İLGİLİ DURUM ANALİZİ

ÖZETTüm konu alanlarında olduğu gibi coğrafi bilgiyi öğrenme sürecinde de iki temel unsur vardır. Birincisi öğrenme, ikincisi ise öğretmedir. Öğrenme-öğretme sürecinde verimliliğin artırılması her şeyden önce öğrenmenin bireyde nasıl meydana geldiğinin anlaşılmasıyla mümkündür. Öğretme, bu sürecin etraflıca incelenmesi ve sonuçta bireyin davranışlarındaki değişmelerin saptanmasıyla başarılı olur. Ancak diğerlerinden farklı olarak Coğrafya öğretimi sırasında, konunun içeriğine göre bazı yöntem-teknikler ile araç gereçlerin kullanılması ön plana çıkabilir. Bugün okullarımızda coğrafya eğitiminin ilköğretimde Hayat Bilgisi dersi ile başlamakta, Sosyal Bilgiler dersi ile 7. sınıfa kadar devam etmektedir. Bu düzeyde genel coğrafya bilgisi verilmekte ve ülkemizin coğrafi özellikleri bilgisi temel düzeyde kazandırılmaktadır. Ortaöğretimde ise Coğrafya; Lise-1. sınıfta tüm öğrenciler için zorunlu tutulmakta ve öğrenciye temel coğrafi kavramlar kazandırılmakta ancak sonraki sınıflarda seçmeli ders haline getirilmektedir. Peki, okullarımızda öğrenciye coğrafi bakış açısı ne kadar kazandırılmaktadır?Bu araştırmanın genel amacı, ilköğretim öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde coğrafya konularını öğrenmekte karşılaştıkları önemli güçlüklerin neler olduğunu incelemek ve öğrencilerin bu güçlüklerle nasıl başa çıktığını belirlemektir. Araştırmanın çalışma evrenini, 2004-2005 eğitim-öğretim yılında, İzmit İli Derince ilçesindeki Necatibey İlköğretim Okulu, Nene Hatun İlköğretim Okulu, Sırrıpaşa İlköğretim Okulu’nda okumakta olan ikinci kademe öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın güvenilirliğini arttırması bakımından, her sınıf düzeyinden ortalama 30-35’er öğrenci seçilmiş ve toplamda 103 öğrenci çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: Öğrenme üzerinde rol oynayan faktörler göz önünde bulundurularak yapılacak bir coğrafya eğitimi ancak hedefine ulaşabilir, kalıcı olabilir. Öğrencilerin çoğu coğrafya ile ilgili bir araştırma yapmamış veya ders kitabı dışında herhangi bir dergi karıştırmamıştır. Günlük hayatta coğrafyanın yeri ve önemi hakkında çoğunluğun bir fikri yoktur ve coğrafya öğrenmenin gerekliliğine inanların oranı azdır. Öğrencilerin öğrenme stratejilerini yeterince bilmedikleri dolayısıyla coğrafya öğrenme konusunda bir takım güçlükler yaşadıkları tespit edilmiştir. Bu güçlüklerde öğretmenlerin farklı öğrenme ortamları yaratmamaları, öğrenciyi aktif kılan öğretim yöntemleri kullanmamaları, onları “öğrenmeyi öğrenme” konusunda yeterince yönlendirmemeleri de rol oynamaktadır. Öğrencilerin coğrafya öğrenmede yaşadıkları zorluklar ise Öğrencilerin coğrafyanın soyut kavramlarını anlayamamaları ve kafalarında canlandıramamaları, öğrencilerin terimleri, yer adlarını ezberleyememeleri, bölgeleri/ kavramları karıştırmaları, harita ve kroki çizememeleri, coğrafi bilgideki alt yapı yetersizliği, konuların öğrenci seviyesinin üzerinde olması, ilgi çekmemesi ve bir konu tam anlaşılmadan başkasına geçilmesi,öğrencilerin coğrafya öğrenirken yaşadıkları güçlüklerle başa çıkma yöntemleri de sınırlıdır. Pek çoğu daha çok çalışmak, ezber yapmak gibi verimsiz çabalar içindedir. Öğrenciler yaşadıkları güçlüklerden kurtulmak için proje hazırlamak, oyunla ve bulmacayla öğrenmek, gezilere gitmek, araştırma grupları oluşturup çalışmalarını sunmak, model ve maket yapmak gibi aktiviteler İstemenin yanı sıra, teknolojinin gereği olan araç-gereçlerle ders görmek, başarılarının ödüllendirilmesi gibi beklentilere sahiptirler.Anahtar Kelimeler: Coğrafya Eğitimi, Öğretim Programları, Öğrenme,Öğrenme Stratejileri, Coğrafya Öğretimi, Eğitim Sosyolojis