DEVLET KAPASİTESİ VE UMUMİ MÜFETTİŞLİKLER ALTYAPISAL İKTİDARIN YERELDE İNŞASI

Bu çalışma, Tek-parti Dönemi devlet-toplum ilişkilerine farklı bir bakış açısı getirmeyi hedeflemektedir. Tek-parti rejimini, devletin toplum üzerinde kurmaya çalıştığı tek yönlü despotik bir iktidar ilişkisi temelinde irdeleyen çalışmaların boş bıraktığı bir alanı; yapacağı altyapısal iktidar analizi temelinde doldurma gayretindeki bu çalışma, Mann’ın altyapısal iktidar kavramsallaştırması temelinde ilerlemektedir. Bu bağlamda, Tek-parti Dönemi kapsamında devletin yerelde altyapısal iktidar arayışlarının bir sonucu olarak vücut bulan Umumi Müfettişlik kurumu üzerinden bir analiz çerçevesi sunulmaktadır. Buna göre; devletin yerelde inşa etmeye çalıştığı yollar ve iletişim ağları gibi lojistik teknikler, devletin kurumları aracı- lığıyla kurmaya çalıştığı iktidar yapılandırmasını örneklemesi açısından önem taşımaktadır. Devlet, taşradaki görünürlüğünü ve ulaşılabilirliğini arttırmak; toplumun gündelik hayatına dair bilgi, gözlem ve tecrübesini kurumları aracılığıyla çoğaltmak istemektedir. Taşranın eğitiminden ekonomik kalkınmasına; karayollarının genişletilmesinden sulama sorunlarına; sıtma ölüm oranlarından doğumun teşvikine kadar gündelik hayatın çok farklı alanlarına temas eden bir yeni kurumsal alan olarak Umumi Müfettişlikler, bu bağlamda, devletin altyapısal iktidarının kurumsallaşmasına dair önemli bir işlevsellik kazanmaktadır. Devlet-toplum karşılaşmasının gündelik hayatın büyük bir bölümüne yayılan örnekleri, Trakya Umumi Müfettişlik Raporları ve Umumi Müfettişlik Toplantı Tutanakları üzerinden çalışma kapsamında analiz edilmektedir. Bu sayede, Türkiye tarihinin çok önemli bir kesiti olan Tek-parti rejimini ve bu dönemin çok önemli bir kurumsal parçası olan Umumi Müfettişlikleri siyaset sosyolojisinin ana meselelerinden devlet kapasitesi üzerinden yeniden anlamaya çalışarak tarihsel olan ile siyasal olanın bir araya getirilmesi hedeflenmektedir