Ellinci Yılında 27 Mayıs Hareketi ve 1961 Anayasasının Türkiye\u27deki Anayasal Kültürün Oluşumundaki Rolü / 27th OF MAY MILITARY INTERVENTION AND THE IMPACT OF 1961 CONSTITUTION IN ESTABLISHING CONSTITUTIONAL CULTURE WITHIN THE TURKISH SOCIETY

ÖZET50 yıl önce 27 Mayıs günü Türk Silahlı Kuvvetleri toplumu baskı altında tutan hükümetinTBMM’nde sayısal çoğunluğa sahip olsa da yasallığını yitirmiş sayılacağı noktasından hareket ederekTürkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez gerçekleşen askeri hareketle hükümette kalmak uğrunaAnayasayı bile gözardı eden Demokrat Parti’nin 10 yıllık iktidarına son verdi. Yönetime el koyanMBK, kısa zamanda gelecekte benzeri ihlallere olanak vermeyecek özellikler taşıyan bir anayasayapılmasını ve halkoyuna sunulmasını sağladı. İçerdiği sosyal haklar, toplumsal güvence ve ulusalegemenliğin sarsılmasını önleyen demokratik kurumlarla Türkiye’yi tam anlamıyla çağdaş hukukdevleti yapan bu anayasanın kabulünü izleyen genel seçimden sonra da iktidarı sivil yönetime bıraktı.Hiç de demokratik olmayan bir şekilde hükümet olan askeri yönetimin önayak olduğu demokratik 1961anayasası, dünyadaki en ileri anayasalardan biri olurken kamusal ve bilimsel gelişmelere tanıdığı genişolanaklarsa topluma yepyeni ufuklar açtı. Böylece, anayasa ile 85 yıl önce tanışmakla birlikte buönemli belgenin bireylere sağladığı hakları ve güveni tam olarak anlayamadığından denetleyicisi vesavunucusu da olamamış Türk toplumunda bu bilinci yerleştirecek anayasal kültürün oluşumuna büyükkatkısı oldu.Anahtar Kelimeler: 27 Mayıs Devrimi, 1961 Anayasası, Anayasal Kültür ABSTRACTMilitary intervention of May 27,1960, the first in Republican Turkey, was the reaction of the TurkishArmed Forces to the Democratic Party government acclaimed by the mass of people a decade ago, but inthe course of time, did not refrain from violating the Constitution in order to remain in power. The MBK(Commity of National Unity) which assumed the responsibility of sate administration advocated thatgovernments exercising public pressure lost their legitimacy even if they held parliamentary majority.Although in power in an undemocratic way, it immediatly set out to provide Turkey a new, democraticconstitution equipped with preventive articles for similiar violations. Thus, the referandum approved1961 Constitution elevating the Turkish Republic to the level of a nationalistic, democratic, secular andsocial state, was based on human rights and the individual’s freedom. It also included new institutionswhich would audit and control its application and prevent the exploiting of national sovereignty as well.Its articles containing vast educational and scientific dimensions opened new horizons to the society.Hence, it contributed immensly to the development of constitutional understanding and culture theTurkish society was not able to gain over the 85 years of acquaintance with constitutionalismKey words: the 27th May Revolution, 1961 Constitution, constitutional cultur