Efikasnost korišćenja padavina i prinos zrna soje u uslovima prirodnog vodnog režima u Vojvodini

Rainfall is one of the most important environmental factors influencing crop production under dry land farming conditions. In the Republic of Serbia, the soybean is produced under rainfed conditions, and therefore online monitoring of the rainfall use efficiency (RUE) is essential for efficient management of production. The research aim was to estimate the effects of amount rainfall during the growing season (RGS) and average monthly rainfall on soybean grain yield (GY) in the Vojvodina during the sixteen year period (2000-2015). Distributions of RGS were not satisfactory and negatively influenced the expression genetic yield potential of cultivars. Rainfall deficits during the growing season limited the soybean plant reproductive growth stages leading to GY loss. The coefficient of variation indicated that RGS and monthly rainfall changed moderately from year to year. Regression equations showed that GY tended to increase with the amount of rainfall. GY had strong positive relationship with RGS and rainfall in May, July and August. Since the amount and distribution of rainfall during growing season are critical determinants of GY, soybean cultivars of shorter vegetation periods should be developed and cultivated so that maximum utilization of rainfall is ensured.Padavine su jedan od najvažnijih faktora spoljašnje sredine koji utiče na produkciju useva u uslovima suvog ratarenja. U Republici Srbiji, soja se proizvodi u uslovima prirodnog vodnog režima, pa je praćenje efikasnosti korišćenja padavina (RUE) neophodno za efikasno upravljanje proizvodnjom. Cilj istraživanja bio je da se proceni efekat količine padavina tokom vegetacionog perioda i prosečnih mesečnih padavina na prinos zrna soje u Vojvodini tokom šestnaestogodišnjeg perioda (2000-2015). Distribucija padavina tokom vegetacionog perioda nije bila zadovoljavajuća i nepovoljno je uticala na ekspresiju genetičkog potencijala rodnosti sorti. Deficit padavina tokom vegetacionog perioda soje ograničile su faze reproduktivnog razvoja i dovele do redukcije prinosa. Koeficijenti varijacije pokazuju da se količina padavina tokom vegetacionog perioda i srednja mesečna količina padavina umereno menjaju iz godine u godinu. Regresijske jednačine su pokazale da se prinos zrna povećavao sa količinom padavina. Prinos zrna je u jakoj pozitivnoj korelaciji sa količinom padavina tokom vegetacionog perioda, u maju, julu i avgustu. S obzirom da su količina i raspored padavina u toku vegetacionog perioda kritična determinanta za prinos zrna, treba razvijati i gajiti sorte soje sa kraćim vegetacionim periodom da bi se obezbedila maksimalna iskorišćenost padavina