Sphaerospora molnari (myxozoa) kod šaranske mlađi

Sferosporidioza škrga je obolenje riba izazvano parazitom Sphaerospora molnari koji napada škrge i kožu. Prvo pojavljivanje sferosporidioze škrga kod šaranskih mladunaca utvrđeno je u Mađarskoj još 1972, zatim u Češkoj i Poljskoj, dok je kod nas obolenje prisutno od sredine osamdesetih godina prošlog veka. Molnar, koji je prvi је izučavao patogeni efekat ovog uzročnika, najpre ga je identifikovao kao Sphaerospora carassi. Češki istraživači Lom et Dycova detektovali su uzročnika sferosporidioze škrga iz škržnog materijala obolelih mladunaca šarana pomoću histološke sekcije tkiva i predložili da se parazitu da ime Sphaerospora molnari. Ovo obolenje je dosta često kod mladunaca ribnjačkog šarana i amura, pri čemu intenzitet infestacije može dostići čak i do 100%. Cilj ovog rada jeste da se utvrdi prisustvo obolenja izazvanog parazitom Sphaerospora molnari i da se isprate kliničke i patohistološke promene kod infestiranih mladunaca šarana. Istraživanja su sprovedena na 18 šaranskih ribnjaka u Srbiji, od 2008. do 2012. godine, a u sklopu sistemskog monitoringa najznačajnijih protozooza šarana. Mladunci šarana pregledani su tokom čitavog vegetacionog perioda. Praćene su kliničke promene, i uzimani su uzorci za nativnu mikroskopiju koja je rađena pomoću svetlosnog mikroskopa. Od inficiranih jedinki uzimano je tkivo škrga za patohistološku analizu koja je sprovedena klasičnom metodologijom, fiksiranjem u 10% formalinu, sečenjem 5 μm velikih isečaka koji su kalupljeni u parafin i bojenjem isečaka pomoću H&E. Prisustvo S. molnari ustanovljeno je kod mladunaca šarana od 20 dana do 3 meseca starosti. Na škrgama su bili prisutni razvojni stadijumi i zrele spore što se moglo uočiti na stratifikovanom epitelu škržnih filamenata. Spore su invadirale epitel i formirale velike klastere. Akumulacija razvojnih stadijuma i zrelih spora bila je prisutna je i kod dvostrukog sloja epitelnih ćelija koje pokrivaju sekundarne lamele, i to najčešće između unutrašnjeg i spoljašnjeg omotača izazivajući tako distenziju tkiva. Zaražene lamele podležu nekrozi, što dovodi do kretanja spora prema spolja. Veličina spora iznosila je 10 x 10 μm. Klinički, obolenje se manifestovalo pojavom beličastih depozita na škrgama kao posledica agregacije parazita na njima, pri čemu paraziti mogu da zauzmu i do 80% površine slojevitog epitela, prekrivajući pločice i lukove škrga. Pritisak parazita koji se razmnožavaju je takav da vrši ćelijsku deformaciju tkiva i na kraju se uočava istančanost citoplazme ćelija šktžnog epitela u obliku mreže. Pošto spore prekrivaju najveći deo respiratornog epitela, smanjuju otpornost organizma i stvaraju uslove za razvoj drugih uzročnika obolenja (prvenstveno trematoda), što Sphaerosporu molnari svrstava u patogene parazite. Lokalizacija, veličina spora odnosno razvojnih stadijuma S. molnari, kao i kliničke i patohistološke promene zabeležene tokom ovog istraživanja odgovaraju rezultatima koje su opisali ostali istraživači koji su se bavili ovom problematikom. Pošto ne postoji ni jedno adekvatno terapeutsko sredstvo, kontrola sferopsoridioze i dalje se bazira na pridržavanju osnovnih sanitarno–profilaktičkih mera, kao što su isušivanje objekata, izmrzavanje, mehanička obrada tla i dezinfekcija krečom