Transparency of public finance and the shaping of active citizenship

Celem niniejszego artykułu jest analiza oddziaływania zasady przejrzystości finansów publicznych, tj. rzetelnego informowania o tych finansach, na kształtowanie i zmianę postaw obywatelskich. Wynika on z niezwykle istotnego, naszym zdaniem, problemu: w jaki sposób władza publiczna powinna informować o procesach gromadzenia i wydatkowania środków publicznych, mając na uwadze z jednej strony skomplikowaną materię finansów publicznych, z drugiej zaś – różnorodnych, pod względem wykształcenia, odbiorców tworzących ogół społeczeństwa? Autorzy stawiają hipotezę, że dotychczasowy sposób realizacji zasady przejrzystości finansów publicznych, a więc sposób przekazywania informacji o tych finansach jest niewłaściwy (niezrozumiały) z punktu widzenia społecznego (adresata). Obecnie w Polsce zasada ta jest głównie skoncentrowana na mniej lub bardziej profesjonalnym odbiorcy, choć jej aspekt społeczny jest dostrzegany przez doktrynę. Zdaniem autorów informowanie o sprawach finansowych państwa powinno odbywać się stosownie do wykształcenia adresatów, będących przecież mocodawcą władzy publicznej. Niniejsza publikacja jest częścią zainicjowanych przez autorów szerokich badań nad rolą wartości moralnych w dystrybucji środków publicznych przez rządzących. W artykule zostały wykorzystane niereaktywne (nieempiryczne) metody badawcze skupiające się na analizie literatury i regulacji prawnych obowiązujących w Polsce.The discussion presented in this article aims to analyse the impact that the transparency of public finance (i.e. reliable means of providing information) has on the shaping of an active citizenship in society. The analysis was based on the critical question of how the public authority should inform citizens on the processes of collecting and spending public funds. Two aspects have been taken into account: (i) the complicated nature of public finances and (ii) the varying educational backgrounds of recipients of whom society is made of. The authors claim that the principle of transparency of public finance (i.e. informing citizens on public funding) has been inadequately implemented and may not be comprehensible from the point of view of its social addressees. In Poland, the principle of financial transparency is currently primarily focused on a relatively welleducated, well-informed citizen, although its social aspect is not entirely ignored by the doctrine. The authors believe that the manner of reporting on public funds or the State finances should be adjusted to the educational level of the widely understood public who constitute the electorate of the public authority in power. This paper is a part of an extensive research initiated by the authors, which examines the role of moral values in distributing public resources by the authorities. Non-reactive (non-empirical) research methods have been applied with a focus on the literature review, including legislative acts currently in force in Poland