De Hollandse Heremiet: De melancholiehouding in de Nederlandse kunst van de 16e en 17e eeuw

Contains fulltext : 43937.pdf (publisher's version ) (Closed access)Dit artikel richt zich op een hoofdmotief van de melancholieverbeelding in de Nederlandse kunst: de lichaamshouding waarbij het hoofd door een arm wordt ondersteund. Deze typische houding (penseroso-pose) werd sinds de publicatie van Dürers prent Melencolia I. (1514) expliciet met melancholie in verband gebracht. Aan voorstellingen met geleerden en studenten in deze houding kunnen religieuze betekenissen worden verbonden, omdat de pose als zodanig teruggaat op religieuze voorbeelden, zoals Christus als Man van Smarten, heremieten-heiligen en Job op de mestvaalt. Religieuze connotaties blijken ook uit de bijschriften en de symboliek van schilderijen van melancholische studenten door o.a. De Heem, “Codde” en Sweerts. Hierbij wordt vooral gezinspeeld op het al dan niet geven van rekenschap.16 p