De arbeidsmarkt voor verslavingsartsen in Nederland: een toekomstverkenning en capaciteitsraming.

Het doel van dit onderzoek is gegevens te verzamelen waarmee het Capaciteitsorgaan een eerste richtinggevend advies aan VWS kan opstellen over de gewenste instroom in de opleiding tot het profiel verslavingsarts. Als eerste is hiervoor de huidige en toekomstige beschikbare capaciteit aan verslavingsartsen in Nederland berekend. Een web-enquête onder de in 2017 geregistreerde verslavingsartsen leverde informatie op over de hoeveelheid uren en FTE die men werkt, wanneer men het vak verwacht te verlaten, welke verschillen er tussen mannen en vrouwen hierin bestaan en in welke sectoren men werkzaam is. Samen met gegevens uit het Register Geneeskundig Specialisten en van de opleiding die vanuit het Radboud MC wordt verzorgd, is de vervangingsvraag naar verslavingsartsen voor de komende 12 à 18 jaar bepaald. Op basis van een in- en uitstroommodel is berekend dat de huidige capaciteit van 187 verslavingsartsen die samen 153 FTE werkten in 2018, met 15% gestegen zal zijn in 2030 en met 24% in 2038. Ten tweede is de benodigde capaciteit aan verslavingsartsen in Nederland geschat voor dezelfde periode van 12 à 18 jaar. Aan de geënquêteerde verslavingsartsen is gevraagd welke factoren zullen bijdragen aan een groei van de zorgvraag en welke aan een krimp van de benodigde capaciteit. Deze factoren zijn daarna op basis van aanvullende bronnen gekwantificeerd en verwerkt in een viertal scenario’s. Daarnaast is tevens op basis van CBS-cijfers en gegevens uit het Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS) berekend wat de effecten van de demografische en epidemiologische veranderingen onder de bevolking zijn. Op basis van alle factoren en scenario’s is de uitbreidingsvraag naar verslavingsartsen voor de komende 12 à 18 jaar geschat. In de meeste scenario’s neemt de vraag naar verslavingsartsen toe, behalve als alleen rekening wordt gehouden met demografische ontwikkelingen. Deze trend zorgt ervoor dat de zorgvraag zal dalen, net als trends in substitutie waarin taken van verslavingsartsen worden overgenomen door verpleegkundigen en psychiaters. Daar tegenover staan factoren als sociaal-culturele, epidemiologische en vakinhoudelijke ontwikkelingen die de benodigde capaciteit aan verslavingsartsen doen toenemen. Daarnaast is er op dit moment een (beperkt) tekort aan verslavingsartsen. Uit een aantal scenario’s komt naar voren dat benodigde capaciteit na 5 jaar sneller zal groeien dan de beschikbare capaciteit aan verslavingsartsen. Dit betekent een bijstelling van de huidige opleidingsinstroom van 13,3 personen per jaar tot maximaal 17,3. Een aantal scenario’s geeft echter ook aan dat juist een reductie van opleidingsinstroom nodig is om evenwicht in 2030 of 2038 te bereiken tot minimaal 8,4 personen per jaar. Selecteren we alleen de scenario’s waarin: - alle vraagfactoren mee zijn genomen, - 2030 als het eerst haalbare evenwichtsjaar wordt gezien de bijstellingsperiode, en - van doorgaande vraagtrends wordt uitgegaan, dan is het instroomadvies tussen 15,0 en 17,3 personen per jaar op te leiden. Het vergt nadere afweging, beleidsoriëntatie en visie om een keuze te maken voor een bepaald scenario om daar vervolgens op te sturen. De uitkomst van dit onderzoek biedt handvatten voor het denken in deze scenario’s en deze ook af te zetten tegen de daadwerkelijke mogelijkheden om de opleidingsinstroom voor verslavingsartsen bij te stellen. (aut. ref.