Gemeente De Ronde Venen Plangebied Marickenzijde te Wilnis Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (verkennende fase): BAAC-Rapport V-13.0022

BAAC bv heeft in opdracht van de gemeente De Ronde Venen een archeologisch bureauonderzoek en een geologisch en bodemkundig booronderzoek uitgevoerd ter hoogte van plangebied Marickenzijde te Wilnis. De op de hoogtekaart zichtbare kreekruggen binnen het plangebied hebben een hoge kans op het aantreffen van archeologische resten uit het midden- en/of laat-neolithicum (complextype: nederzetting). De slecht zichtbare/oudere kreekafzettingen hebben een middelhoge verwachting op het aantreffen van dergelijke archeologische resten toegekend gekregen. De lager gelegen komvlakten en/of poelgronden zijn zeer waarschijnlijk vanaf het laat-mesolithicum te nat geweest voor menselijke activiteit. Voor deze gebieden geldt op basis van het bureauonderzoek een lage verwachting op het aantreffen van archeologische resten vanaf het midden-mesolithicum. Op basis van reeds bekende geologische boringen worden kreekafzettingen uit het neolithicum binnen 1 meter -mv verwacht. In het zuidelijke deel van het plangebied is mogelijk sprake van een boerderij die gerelateerd kan worden aan de veenwinning in de Mijdrechtse Polder. In het uiterst noordoostelijke deel van het plangebied ligt mogelijk een gedeelte van het in de 15e eeuw gegraven afwateringskanaal Bijleveld. Het is vooralsnog onduidelijk of zich nog resten van dit kanaal in de ondergrond van het plangebied bevinden. Daarnaast grenst de oostzijde van het plangebied aan een belangrijke dwarskade, de Wilnisse Zuwe, die later als hoofdas van de rationele verkaveling heeft gediend. Indien er geen bodemverstoringen zijn opgetreden tijdens de drooglegging van de Mijdrechtse Polder, kunnen in het oostelijke deel van het plangebied mogelijk nog resten van boerderijen en/of huisplaatsen of bijbehorende afvaldumps vanaf de volle middeleeuwen tot en met de nieuwe tijd B worden verwacht. Tijdens het veldonderzoek zijn in eerste instantie boringen geplaatst in het westelijke deel van het plangebied. Op verscheidene plaatsen in de ondiepe ondergrond (binnen 1 meter beneden het maaiveld) zijn zogenaamde wad- op kreekafzettingen aangetroffen. Beide geomorfogenetische eenheden vormen tezamen de, na reliëfinversie, hoog in het landschap gelegen kreekruggen. De kreekruggen hebben zich ontwikkeld in een kweldergebied tijdens het midden-neolithicum. Op deze ruggen in het landschap heeft mogelijk menselijke activiteit of bewoning plaats kunnen vinden gedurende het midden- en/of laat-neolithicum. Uit de aanwezigheid van (slecht-)ontwikkelde bodemhorizonten in de top van de kreek- of afdekkende wadafzettingen (kwelderklei) blijkt dat de kreekruggen gedurende langere periodes aan het oppervlak hebben gelegen. Aan het maaiveld en in de boringen zijn, ondanks het verkennende karakter van de boringen, aanwijzingen van menselijke activiteit waargenomen. In boring 13 is op een kreekrug in de kwelderklei tussen 30 en 90 cm -mv een lichte zweem fosfaat aangetroffen, dat een aanwijzing kan zijn voor de aanwezigheid van botrijk nederzettingsafval. Dit afval zou vanaf de oever in de dichtslibbende kreekgeul kunnen zijn gedumpt. Daarnaast is in boring 49 een fragmentje huttenleem aangetroffen vanaf 30 cm -mv. Dit fragmentje huttenleem zou kunnen duiden op de aanwezigheid van een nederzetting ter plaatse. De gekarteerde kreekruggen binnen het onderzoeksgebied hebben derhalve een hoge verwachting toegekend gekregen op het aantreffen van archeologische resten (complextypen: jagers- en/of verzamelaarskampement; nederzetting) uit het midden- en/of laat-neolithicum. Op de locaties waar het kreeklichaam direct aan het oppervlak ligt, is het oorspronkelijke leefoppervlak tijdens de veenontginningen en/of veenwinning afgetopt en opgenomen in de afdekkende bolsterlaag/bouwvoor. Op deze locaties worden alleen nog diepere sporen verwacht, waardoor voor deze plekken een middelhoge verwachting is toegekend. Archeologische resten uit het neolithicum kunnen vanaf 25 tot circa 130 cm -mv voorkomen in de top van de aanwezige wad- of kreekafzettingen. De komvlakten bestaan hoofdzakelijk uit riet- en plantenrijke kwelderklei afgewisseld met veenpakketten. Deze gebieden binnen het onderzoeksgebied worden algemeen als te nat beschouwd voor menselijke activiteit en/of bewoning ook gedurende het neolithicum. Voor deze gebieden van het plangebied geldt een lage archeologische verwachting voor alle perioden.. Tussen de boringen 46, 47 en 58 werd na molshopeninspectie veel archeologisch materiaal aangetroffen. Het oppervlaktemateriaal bleken overwegend dakpanfragmenten te zijn. Daarnaast bevatte de assemblage één fragment aardewerk en één gedecoreerd fragment van een kleipijpsteel. Alle fragmenten archeologica dateren uit de 18e of 19e eeuw. Op basis van het dateerbare (pijp)aardewerk en de historische gegevens bestaat er een hoge verwachting op het aantreffen van een boerderij uit de nieuwe tijd B. De resultaten van het booronderzoek laten zien dat er een mogelijkheid bestaat dat in de ondergrond archeologische resten aanwezig kunnen zijn. Om dit aan te tonen zal er voorafgaand aan de bodemverstorende activiteiten op de hoog gelegen kreekruggen een verdichtend booronderzoek worden uitgevoerd. Hierbij zal in detail worden gekeken of er archeologische vondsten in de ondergrond of aan het oppervlak aanwezig zijn, die een indicatie zouden kunnen zijn voor een vindplaats ter plekke