Archeologisch bureauonderzoek en gecombineerd verkennend en karterend booronderzoek Hoek Panhuizerweg en Hogeveldseweg te Kesteren

Gespecificeerde archeologische verwachting bureauonderzoek Op basis van het archeologisch bureauonderzoek heeft het plangebied een hoge verwachting voor het voorkomen van archeologische resten uit de perioden vanaf het Laat-Neolithicum. Het plangebied heeft een paleogeografische ontwikkeling waarbij het plangebied vanaf het (Laat-)Paleolithicum t/m het Laat-Neolithicum (Jagers-Verzamelaars en Vroege-Landbouwers) een ligging had binnen vlechtende riviervlakte (Laagterras) overgaand naar een ligging binnen een komgebied en geen gunstige bewoningslocatie vormde. Eventuele resten uit deze periode zullen ook zijn geërodeerd. Omdat het plangebied geheel binnen de meandergordel/stroomgordel van Herveld kwam te liggen. Deze meandergordel was actief van circa 3558 tot 272 voor Chr. (Midden-Neolithicum t/m Midden-Bronstijd). De ligging op een oeverwal dan wel een kronkelwaardrug gaf de beschikking van voldoende areaal bouwland (akkergronden) en het houden van vee, en daarmee de ontwikkeling van een nederzetting((s)complex). Ook met het ontstaan van de ten noorden gelegen meandergordel/stroomgordel van Mars-Oude Rijn (ca. 99-1540 na Chr.) en vervolgens de Nederrijn (ca. 614 voor Chr. tot heden), behield het plangebied zijn relatief hoge ligging op een oeverwal en bleef daarmee een geschikte bewoningslocatie. Archeologische vooronderzoeken (prospectieve onderzoeken) die in de directe omgeving van het plangebied zijn uitgevoerd hebben tot op heden niet geresulteerd in het aantreffen van archeologische indicatoren/behoudenswaardige vindplaatsen, alhoewel op het terrein aangrenzend ten westen van het plangebied aardewerk¬fragmenten uit de Vroege- en Late-Middeleeuwen zijn aangetroffen. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal laat zien dat het plangebied vanaf het begin van de 19e eeuw geheel in agrarisch gebruik was. Er zijn op deze kaartbeelden geen elementen te ontdekken die duiden op een voorheen aanwezig een historisch (boeren)erf (Nieuwe tijd). De verwachting voor de periode Nieuwe tijd is dan ook laag. Resultaten inventariserend veldonderzoek De resultaten van het inventariserend veldonderzoek (IVO, verkennende fase direct gecombineerd met de karterende fase) laat goede overeenkomsten zien met de in het bureauonderzoek beschreven paleogeografische ontwikkeling van het plangebied. De boringen hebben een nog gedetailleerder beeld opgeleverd, waaruit blijkt dat direct na de actieve fase van de meandergordel/stroomgordel van Herveld het zuidelijke deel van het plangebied een landschappelijke ligging innam op een oeverwal op kronkelwaard, wellicht in de binnenbocht van een meander, en dat het centrale en noordelijke deel binnen een verlaten meandergeul lag. De oeverwal- op kronkelwaard- op beddingafzettingen laten een kenmerkende fining upward sequentie zien. De top van deze afzettingen bevindt zich op een diepte van circa 75 cm en wordt gekenmerkt door een begraven bodem. De restgeul in het centrale en noordelijke deel van het plangebied is opgevuld met zwaar getextureerde sedimenten, waarvan de top zich bevindt op een diepte van circa 100 cm -mv en ook een vegetatiehorizont/laklaag aanwezig is. In de tijd dat de meandergordel/stroomgordel van Mars-Oude Rijn actief werd is dit landschap bedekt geraakt door een jonger pakket oeverwalachtige afzettingen, waardoor de oorspronkelijke topografie gemaskeerd is geraakt. Binnen het plangebied hebben tot op heden geen grootschalige en/of diepgaande bodemverstorende ingrepen plaatsgevonden. Het aanwezige bodemprofiel in de top van de oeverwalachtige afzettingen gesedimenteerd tijdens de actieve fase van de meandergordel/stroomgordel van Mars-Oude Rijn betreft dan ook een kalkhoudende poldervaaggrond. In het zuidelijke deel van het plangebied is in een drietal boringen vondstmateriaal aangetroffen in de begraven bodem (Ab-horizont). Het vondstmateriaal bestaat vooral uit (kleine) fragmenten handgevormd en met potgruis gemagerd aardewerk met een datering Late-IJzertijd t/m Vroeg-Romeinse tijd, waarbij de periode Late-IJzertijd meest waarschijnlijk is. Verder zijn ook fragmenten dierlijk bot aangetroffen, welke meest waarschijnlijk resten slachtafval betreffen. In de Ab-horizont waren tijdens het zetten van de boringen hierin ook al resten/spikkels houtskool zichtbaar, duidend op een het verleden bewerkte bodem/oude akkerlaag (archeologische laag). De aangetroffen resten duiden op de aanwezig van een archeologische vindplaats in het zuidelijke deel van het plangebied. Mogelijk gaat het om een (deel van een) nederzettingslocatie op de oeverwal die tijdens gunstige locatie zal zijn geweest voor bewoning. Conclusie Op basis van de geleverde onderzoeksinspanning en de daarbij aangetroffen archeologische indicatoren wordt geconcludeerd dat er sprake is van een archeologische vindplaats binnen het zuidelijke deel van het plangebied, liggend op een afgedekte oeverwal die gevormd is tijdens de actieve fase van de meandergordel/stroomgordel van Herveld. Wellicht betreft het type vindplaats een restant van een nederzettingsterrein of een huisplaats. Advies Op grond van de resultaten van het inventariserend veldonderzoek wordt door Econsultancy de aanbeveling gedaan om binnen het zuidelijke deel van het plangebied (zie figuur 18, terreindeel met een oppervlakte van circa 2.200 m²), een vervolgonderzoek te laten uitvoeren. Behoud van de te verwachten archeologische vindplaats(en) zal niet mogelijk zijn bij een niet aangepaste uitvoering van de huidige plannen. Geadviseerd wordt het vervolgonderzoek uit te laten voeren in de vorm van een IVO karterende en waarderende fase, proefsleuven (IVO-P). Voor het overige deel van het plangebied (centrale en noordelijke deel, zie figuur 18) wordt, op grond van het ontbreken van aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden, geadviseerd geen vervolgonderzoek te laten plaatsvinden. Ten aanzien van de vrij te geven terreindelen dient bij het afgeven van de vergunning dient de wettelijke meldingsplicht (artikel 5.10 Erfgoedwet juli 2016) kenbaar te worden gemaakt, dit om het documenteren van toevalvondsten te garanderen: “Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze minister”. Deze aangifte dient te gebeuren bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort. Het verdient aanbeveling ook de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente Neder-Betuwe (de heer H. Geurts) dan wel de deskundige namens de bevoegde overheid (de heer drs. H.J. van Oort, Regioarcheoloog regio Rivierenland) hiervan per direct in kennis te stellen