Venlo, Plangebied 't Ven Oost. Update bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (verkennend en geoarcheologisch booronderzoek): BAAC Rapport V-15.0215

BAAC heeft in het najaar van 2015 een update van een bureauonderzoek uit 2009 en een aanvullend inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (verkennende fase en geoarcheologisch onderzoek) uitgevoerd in het plangebied ' t Ven Oost te Venlo. Aanleiding voor het onderzoek is de reeds jaren geleden opgezette planontwikkeling voor stedenbouwkundige ontwikkeling binnen het onderzoeksgebied ’t Ven. Op basis van de update van het bureauonderzoek kan worden gesteld dat de archeologische verwachting voor het gehele plangebied kan worden gehandhaafd. Er geldt dus een middelhoge verwachting op het aantreffen van archeologische resten uit het (midden-/laat-)paleolithicum tot en met het neolithicum (complextype: jagers- en/of verzamelaarskampement). De grootste kans op het aantreffen van dergelijke resten bestaat op de hoger gelegen buitenoevers en de in de binnenbocht hoger gelegen kronkelwaardrug (beiden afgedekt door een stadsafvallaag). Voor de periode neolithicum tot en met de ijzertijd geldt een lage en voor resten uit de Romeinse tijd een middelhoge verwachting voor het gehele plangebied (complextypen: nederzetting, weg). Vanaf de middeleeuwen worden (voorlopers van) hoeves, boerderijen en nederzettingen binnen het plangebied verwacht. Voor de oostelijk gelegen randen langs het Rijnterras geldt een lage archeologische verwachting op het aantreffen van archeologische resten. Wel dient hier rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van bijzondere archeologische datasets zoals rituele deposities, restanten van voorden, bruggen, visfuiken, uitgeholde boomstammen (kano’s) etc. Rondom het in het begin van de 17e eeuw gegraven kanaal Fossa Eugeniana bestaat een hoge kans op het aantreffen van huisplaatsen of loodsen. De afdekking door een middeleeuws plaggendek op een relatief kleiig overstromingsdek in combinatie met relatief hoge grondwaterstanden duidt op een goede bescherming en conservering van eventueel aanwezige resten. Op basis van de veldonderzoeken uit 2009 en 2015 kan worden vastgesteld dat het plangebied binnen de contouren van het laat-pleniglaciale rivierterras van de Maas ligt. Binnen dit rivierterras heeft zich een meanderende rivier ingesneden tijdens het Bølling-Allerød Interstadiaal. Deze heeft kronkelwaard-, oever- en komafzettingen afgezet binnen haar eigen dalvlakte, maar ook op het hoger gelegen terras. Op de oostelijke flank van de Maasmeander is rivierduinzand opgewaaid tijdens het Late Dryas. Daarnaast is door kwel, de aanwezigheid van een slecht waterdoorlatende leemlaag en de komachtige ligging tussen het Rijnterras en de oostelijke oever van de Maasmeander het oostelijke deel van het laat-pleniglaciale rivierterras gedurende het Holoceen bedekt door veen. Het gebied werd bewoonbaar vanaf het Bølling of het Allerød Interstadiaal (laatpaleolithicum). Binnen de contouren van de ingesneden Maasmeander op de aanwezige kronkelwaard kon (tijdelijke) bewoning vermoedelijk plaatsvinden tot aan het neolithicum. Het gebied was vermoedelijk te nat voor permanente bewoning. Het oostelijke deel van het plangebied was vermoedelijk al vanaf het Atlanticum (midden-mesolithicum) te nat voor bewoning. De oostelijke oever langs de Maasmeander en het met kronkelwaard- en oeverafzettingen bedekte zuidwestelijke deel van het plangebied zijn hoogstwaarschijnlijk tot en met het heden geschikt geweest voor bewoning. Vanaf de late middeleeuwen lijkt het centrale en oostelijke deel van het plangebied weer geschikt te worden voor bewoning vanwege ophoging en ontginningen van het gebied. Grootschalige diepe bodemverstoringen buiten de ingesneden Maasmeander komen voor in het uiterst westelijke deel van deelgebied A, het uiterst oostelijke deel van deelgebied C, het westelijke deel van deelgebied D en het westelijke deel van deelgebied E. Verder is op enkele percelen binnen de ingesneden Maasmeander de oorspronkelijke bodem vergraven/afgegraven. In veel gevallen gaat het om het verbeteren/verstevigen van de grond ter plekke van de restgeul van de Maasmeander, waarbij het veen op sommige plekken is afgegraven tot vrijwel in het onderliggende zand. Op de meeste locaties echter is alleen de top van het veen geroerd en aangezand ter versteviging van de bodem. Het westelijke, zandige deel van de ingesneden Maasmeander bevat minder afgegraven zones en/of verstoringen. Hier worden de recente verstoringen gevormd door de 30 tot 50 cm dikke bouwvoor. Op basis van de veldgegevens kan de verwachting uit het bureauonderzoek nader worden gespecificeerd. Binnen de Bølling-Allerød Maasmeander is een onderverdeling te maken tussen een westelijk, hoger gelegen deel dat is opgebouwd uit afgedekte kronkelwaardzanden en een oostelijk deel waar zich de restgeul bevindt die is opgevuld met veen op klei. In het westelijke deel zijn in principe drie verschillende potentiële archeologische niveaus te herkennen. De oudste dateert uit het laat-paleolithicum (Hamburg cultuur), de tweede uit het laat-paleolithicum/vroeg-mesolithicum (Ahrensburg cultuur) en de derde vanaf het vroeg-mesolithicum. Ze komen op variabele diepte voor beginnend vanaf 0,4 m –mv. In het oostelijke deel van de Maasmeander geldt een lage verwachting, maar hiervoor geldt wel een kans op het aantreffen van bijzondere datasets vanaf ca. 1 m -mv. De zones buiten de Maasmeander liggen op een laat-pleniglaciaal rivierterras dat is afgedekt door kom-, oever-, rivierduin- en/of bedding(kronkelwaard)afzettingen. Voor de hoog gelegen oostelijke oeverwal geldt een hoge verwachting op het aantreffen van archeologische resten vanaf het laat-paleolithicum tot en met het neolithicum en een middelhoge verwachting voor nederzettingsresten uit de bronstijd tot en met de Romeinse tijd. De zuidwestelijk gelegen kronkelwaard heeft een hoge verwachting toegekend gekregen vanaf het laat-paleolithicum toe en met de middeleeuwen (complextypen: nederzetting, jacht-/verzamelaarskampement). Voor het oostelijk gelegen komgebied geldt een middelhoge verwachting op jachtkampjes uit het laat-paleolithicum tot en met het vroeg-mesolithicum en een lage verwachting voor de andere perioden. De oostelijke gebieden die door kwel en stagnatie van water worden gekenmerkt hebben een lage verwachting toegekend gekregen voor alle perioden. Het uiterst oostelijke deel van het plangebied heeft een middelhoge verwachting toegekend gekregen op het aantreffen van resten behorende tot de ontginning van dit natte gebied. De gebieden die zijn opgehoogd of behoren tot de diverse buitenplaatsen in het gebied hebben een hoge verwachting op archeologische resten vanaf de middeleeuwen toegekend gekregen. Tijdens het schrijven van deze rapportage waren de exacte plannen voor de gebiedsontwikkeling van het plangebied ’t Ven Oost, nog niet geheel bekend. BAAC bv adviseert om voor die gebieden met een middelhoge of hoge verwachting (bijlage 10) waar verstoringen van de bodem gaan plaatsvinden die dieper reiken dan 30 cm -mv in deelgebied A, 40 cm –mv in deelgebied B en 50 cm –mv in deelgebied E een vervolgonderzoek uit te voeren door middel van een karterend proefsleuvenonderzoek. Ter plekke van de kronkelwaard binnen de zich ingesneden Maasmeander wordt geadviseerd een karterend booronderzoek uit te voeren dat geschikt is om vindplaatsen uit de steentijd op te sporen. Archeologisch onderzoek dient in deze zone plaats te vinden vanaf verstoringen die dieper reiken dan 40 cm –mv. Ook op de oostelijke oeverwal in deelgebied C wordt geadviseerd bij bodemverstorende activiteiten die dieper reiken dan 100 cm –mv een karterend booronderzoek uit te voeren om eventuele vindplaatsen uit de steentijd te traceren. Op de plekken waar ophoogpakketten en/of cultuurlagen verwacht worden of zijn aangetroffen wordt geadviseerd een karterend proefsleuvenonderzoek uit te voeren bij bodemverstoringen die dieper reiken dan 30 cm -mv. Voor de gebieden met een lage verwachting wordt geadviseerd geen nader vervolgonderzoek uit te voeren. Ter plekke van de ingesneden Bølling-Allerød Maasmeander dient bij het aantreffen van een vindplaats op de naastgelegen oevers rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van bijbehorende dumps en/of rituele deposities. Het bevoegd gezag heeft het door BAAC opgestelde advies, met uitzondering van het advies voor het deelgebied E, overgenomen. Voor deelgebied E hoeft volgens de bevoegde overheid geen vervolgonderzoek te worden uitgevoerd. Voor het niet onderzochte gebied in deelgebied A wordt vanwege de ligging op eenzelfde geomorfologische eenheid als het overige deel van deelgebied A geadviseerd een vervolgonderzoek door middel van proefsleuven uit te voeren