Middeleeuwse erven en nieuwetijdse bebouwing op plangebied De Borch. Een archeologische opgraving te Varsseveld, gemeente Oude IJsselstreek (Gld): ARC-Publicaties 207

In opdracht van de gemeente Oude IJsselstreek heeft ARC bv archeologisch onderzoek uitgevoerd op het Kerkplein te Varsseveld. Aanleiding tot dit onderzoek vormde de voorgenomen renovatie en uitbreiding van het pand De Borch. Uit bureau-onderzoek was gebleken dat de onderzoekslocatie een hoge archeologische trefkans heeft, waardoor archeologisch vervolgonderzoek noodzakelijk was. In eerste instantie zouden de ondergrondse sloopwerkzaamheden archeologisch worden begeleid, onder het protocol ‘proefsleuven’. Omdat in de beginfase van het onderzoek bleek dat de bodem bijzondere sporen bevatte, is het onderzoeksterrein uiteindelijk onderzocht middels een definitieve opgraving. In een later stadium is het uitgraven van een nieuwe kabelsleuf in het wegdek ten zuiden van de onderzoekslocatie archeologisch begeleid. Op de onderzoekslocatie is een groot aantal sporen aangetroffen uit de Late Middeleeuwen en de Nieuw(st)e Tijd. Deze bestonden uit een groot aantal paalkuilen, een gracht, drie waterputten en een aantal muurresten. De laatmiddeleeuwse sporen bestaan uit delen van verschillende gebouwen (woonhuizen, schuren, roedenbergen en een spieker), alsmede uit twee waterputten en uit greppels. De sporen worden gedateerd in de periode 11e – 13e eeuw. Praktisch alle gebouwen oversnijden elkaar. De laatmiddeleeuwse bewoning is in minimaal acht kleine fasen onder te verdelen en in drie hoofdfasen. De gracht dateert uit de periode 14e – 16e eeuw en betreft een van de grachten die rond de dorpskerk heeft gelegen. De resten uit de Nieuwe Tijd omvatten voornamelijk muurresten die grofweg in drie tijdsfasen kunnen worden onderverdeeld, nl. de 20e eeuw (Weeninkgebouw), de 18e – 19e eeuw en de 18e eeuw (na 1723). De 18e- – 19e-eeuwse bebouwing kan direct worden gerelateerd aan de kadastrale minuut van 1811 – 1832. Uit deze periode is ook een gemetselde waterput aangetroffen. De laatmiddeleeuwse bebouwing werpt iets meer licht op de geschiedenis van Varsseveld, waarvan niet heel veel bekend is. De bebouwing kan gerelateerd worden aan de bouw van een kerk in het huidige centrum van Varsseveld, die rond 1050 wordt gedateerd. Rond deze kerk onstond bewoning, getuige de erven die zowel tijdens het huidige onderzoek als tijdens onderzoek van ADC in het gebied direct ten westen van de kerk zijn aangetroffen. Dat het kerkterrein omgracht is geweest, laat de gracht zien die in beide onderzoeken is aangetroffen en die de laatmiddeleeuwse erven oversnijdt. De laatmiddeleeuwse sporen en de gracht worden van de nieuwetijdse sporen gescheiden door een brandlaag die dateert uit 1723, toen er een grote dorpsbrand woedde in Varsseveld