Aanvullend Archeologisch Onderzoek in het tracé van de Betuweroute, vindplaats 50, Giessenlanden/knooppunt Gorinchem: 41 (RAM)

In opdracht van de Nederlandse Spoorwegen Railinfrabeheer Managementgroep Betuweroute (NS-RIB MGBR) heeft het Archeologisch Dienstencentrum (ADC) een Aanvullend Archeologisch Onderzoek (AAO) uitgevoerd in de gemeente Giessenlanden. Object van het onderzoek was een vindplaats (toponiem 'knooppunt Gorinchem') bij Schelluinen ten noorden van de A15. Deze vindplaats is in 1994 ontdekt tijdens een boorcampagne door de Stichting Regionaal Archeologisch Archiverings Project (RAAP). De vindplaats ligt in het tracé van de Betuweroute en wordt door de aanleg van het cunet en het graven van spoorsloten bedreigd. Het doel van het AAO was inzicht te verkrijgen in de omvang, de aard en de kwaliteit van deze vindplaats ten behoeve van een definitieve waardering. Daartoe zijn 2 putten aangelegd (tezamen 733 m2). De vondstlaag en het oorspronkelijke loopvlak bleken te ontbreken ten gevolge van egalisatie. Het merendeel van de vondsten is afkomstig uit put 1: een deel is gevonden bij het schaven van het sporenvlak (vlak 2), de rest bij het verdiepen van de sporen met troffels. De vindplaats ligt op de overgang van stroomgordelafzettingen (kalkloze lichte klei) naar komafzettingen (kalkloze zware klei, kleiig veen en veen) op de flank van een fossiele stroomgordel. In put 1 is in een zone van 20 x 18 m een verzameling sporen aangetroffen. Twee greppels en één kuil bevatten laatmiddeleeuws nederzettingsafval. De beide greppels lijken de zuidoosthoek van een erf te begrenzen. De kern van de bewoning lag vermoedelijk enkele tientallen meters ten noordwesten van de sporen. De exacte omvang van het erf is nog onbekend. Deze zou in de toekomst kunnen worden vastgelegd met een aanvullend waarderend onderzoek. Het aardewerk plaatst de bewoning in de 12e eeuw, tussen 1125 en 1175. De bewoning moet bestaan hebben uit minimaal één erf met boerderij. De bewoners bedreven veeteelt, landbouw en tuinbouw. De akkers en tuinen bevonden zich vermoedelijk in de directe omgeving, op de uitgestrekte stroomgordel. De aangrenzende kommen waren geschikt als hooiland en weiland. Het merendeel van de vondsten is aangetroffen in spoorvullingen boven de GLG. In deze context is alleen het harde aardewerk goed geconserveerd. Het botmateriaal is sterk gefragmenteerd en deels verweerd. Botanisch materiaal is op dit niveau weliswaar redelijk geconserveerd, maar uitsluitend in verkoolde toestand. Onder de GLG is nog wel goed geconserveerd onverkoold botanisch materiaal (wilde planten) aangetroffen in de sporen. De mogelijkheden op ecologisch gebied bij verder onderzoek zijn dan ook beperkt. Het bedreigde deel van de vindplaats binnen de tracégrenzen van de Betuweroute is met dit onderzoek afdoende onderzocht. Het verdient echter aanbeveling om in de toekomst ook een waarderend onderzoek te verrichten in het verlengde van de sporen, direct ten noorden van het tracé. Gezien het (mogelijk) ontbreken van een vondstlaag op deze locatie ligt een waarderend onderzoek middels proefsleuven het meest voor de hand. Doel van dat onderzoek moet zijn: 1 Vaststellen hoe ver de bewoningssporen zich uitbreiden op de stroomgordel ten noorden van de tracégrenzen van de Betuweroute; 2 Vaststellen wat de gaafheid en de conservering zijn van kuilsporen van eventuele (huis)plattegronden, dit gezien de egalisatie binnen het onderzoeksterrein. Na dit aanvullend onderzoek kan worden besloten of de herwaardeerde vindplaats in aanmerking komt voor fysieke bescherming, dan wel definitieve opgraving