Breda, Vierde Bergboezem: Inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven (IVO-p)

Door de ontwikkeling van een vierde bergboezem ten noorden van Breda zijn in twee plangebieden bodemverlagingen voorgenomen. Eventuele archeologische resten in deze plangebieden zouden door de werkzaamheden vernietigd worden. Om eventuele archeologische resten vast te stellen en te waarderen is in beide plangebieden een Inventariserend Veldonderzoek door middel van proefsleuven uitgevoerd. Dit onderzoek is uitgevoerd tussen 12 en 17 april 2010 door BAAC bv. Het doel van dit onderzoek is vaststellen of zich in de plangebieden archeologische sporen en/of resten bevinden die bij de ontwikkeling van het gebied bedreigd zouden worden. Bij de vaststelling van de aanwezigheid van sporen dienen zij fysiek en inhoudelijk gewaardeerd te worden waarna een selectieadvies wordt geformuleerd. De verwachting in plangebied 1 en vooral in plangebied 2, door de aanwezigheid van het beekdal van de Mark, zijn sporen vanaf het paleolithicum tot de nieuwe tijd. Het proefsleuvenonderzoek in de twee plangebieden die aangepakt zullen worden in het kader van de aanleg van een vierde bergboezem langs de bedding van de Mark heeft enkel sporen van voormalige infrastructuur en economische activiteiten opgeleverd. De verwachting van bewoningssporen uit de prehistorie is niet ingelost. De sporen van voormalige infrastructuur zijn in plangebied 1 de sporen van een greppel die op luchtfoto’s van het gebied uit 1989 nog zichtbaar was. Deze greppel getuigt van de blokvormige verkaveling uit de middeleeuwen en is gedempt ter schaalvergroting van het akkerland. In plangebied 2 zijn, naast enkele niet gedateerde greppels, sporen aangetroffen gerelateerd aan de kronkeldijk en sporen van economische activiteit. Structuur 4, in het zuiden van proefsleuven 5 en 6, leek een recente verstoring, maar door de ligging op de overgang van het veen naar het dekzand is dit mogelijk een poging tot het verbeteren van de afwatering van het veengebied. De datering van deze vergraving is onduidelijk. Dit kan vrij recent zijn, gezien het algemeen voorkomen van de sporen in het vlak. Structuur 2 is het restant van een greppel die aan de zuidzijde van de kronkeldijk is aangelegd. Deze kronkeldijk kent zijn oorsprong vermoedelijk in de late middeleeuwen en bleef tot 1988 zichtbaar in het landschap, waardoor wordt vermoed dat ook de greppel voor een bepaalde periode gelijktijdig aan de dijk in gebruik is geweest. Het spoor komt perfect overeen met de greppel op de topografische kaart van 1958. De kronkeldijk is waarschijnlijk buiten gebruikt geraakt bij de kanalisering van de bedding van de Mark. De dijk is afgegraven en de greppel is opgevuld. Ten noorden van structuur 2 zijn sporen gevonden van moernering (structuur 3). Verschillende gelijkvormige kuilen en enkele afwateringsgreppeltjes zijn aangetroffen. Deze kuilen zijn niet gedateerd, maar gezien ze niet ten zuiden van de greppel (structuur 2) zijn aangetroffen, zijn ze vermoedelijk gelijktijdig aan de greppel. Aangezien het mogelijk inundatiepakket boven deze kuilen is afgezet, worden deze minimaal voor de 17e eeuw gedateerd. Het dunne pakketje oeverafzettingen boven deze kuilen kan wijzen op een datering in de 14e tot 16e eeuw. Er zijn geen resten gevonden van de kronkeldijk. Op basis van de huidige data (archeologisch en historisch) is het waarschijnlijk dat de dijk ten noorden van de greppel (structuur 2) en ten noorden van de moerneerputjes is aangelegd. Dat wil dan zeggen dat de oeverafzettingsklei van de Oude Mark als fundament is gebruikt voor de aanleg van de dijk