Sinderenseweg - Aaltenseweg te Sinderen in de gemeente Oude IJsselstreek: Archeologisch bureauonderzoek

Gespecificeerde archeologische verwachting Het onderzochte wegentraject ligt grotendeels in een gebied van dekzandruggen. Alleen het centraal-zuidoostelijke deel van het plangebied ligt binnen een dekzand-/beekdalvlakte, waarbij de Ziegenbeek het onderzochte wegentraject doorsnijdt. De hoger gelegen dekzandruggen hadden een gunstige ligging voor Jagers-Verzamelaars (Laat-Paleolithicum t/m Vroeg-Neolithicum) als tijdelijke nederzettings-locatie (jachtkampementen). Ook voor Landbouwers waren de dekzandruggen de meest gunstige locaties. De grootte van de dekzandruggen vormde voldoende areaal aan goed ontwaterde gronden voor landbouw. Het beekdal vormde een bron van (drink)water. Langs de aangrenzende zones van het beekdal konden specialistische activiteiten worden ontplooid, zodat archeologische resten van (tijdelijke) nederzettingen, jacht- en visattributen, dumpzones, voorden, bruggen, wegen, winplaatsen van grondstoffen en depositieplaatsen kunnen worden verwacht (resten van zogenaamde off-site activiteiten). Voor de perioden IJzertijd-Romeinse tijd-Middeleeuwen is de algemene tendens dat de huisplaatsen steeds plaatsvaster werden en zich vaak verplaatsen naar de flanken van de dekzandruggen en mogelijk voor (langere) perioden naar de dekzandvlakten. De overgangszones naar het beekdal van de Ziegenbeek werden wellicht geschikt bevonden als bewoningslocatie in de perioden IJzertijd-Romeinse tijd-Middeleeuwen. Archeologische vindplaatsen/complexen zijn tot op heden niet aangetroffen in de omgeving van het plangebied. Het aantal in Archis geregistreerde archeologische onderzoeken binnen het onderzoeksgebied zijn echter beperkt. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal geeft aan dat een groot deel van het onderzochte wegentraject in ieder geval in de eerste helft van de 19e eeuw bestond, maar wellicht ook eerder. Door zijn functie als historische weg is niet te verwachten dat er een dik plaggendek is opgebracht, zoals dit wel wordt verwacht de naastgelegen terreindelen die voor lange tijd in agrarisch gebruik zijn geweest. Alleen het zuidoostelijke deel/uiteinde van het onderzochte wegentraject is tot rond begin jaren ’20 van de 20e eeuw in agrarisch gebruik is geweest, waardoor ter plaatse wel de verwachting is dat een plaggendek is opgebracht. Resultaten van het uitgevoerde civieltechnisch onderzoek geven aan dat verspreid binnen het wegentraject onder de opgebrachte fundatielaag/halfverhardingslaag een donkerbruingrijs gekleurde, humeuze laag voorkomt met een dikte van minimaal 50 en maximaal 80 cm. Dit kan duiden op de aanwezigheid van een dik plaggendek dan wel een opgebracht humeus dek. Eventueel aanwezige (pre)historische resten houden voornamelijk verband met de landschappelijke ligging en de aanwezige natuurlijke afzettingen. Voor het merendeel van het onderzochte wegentraject, dat in een gebied van dekzandruggen ligt, betreft het oorspronkelijke bodemprofiel waarschijnlijk een veldpodzolgrond. Binnen de dekzand-/beekdalvlakte in het centraal-zuidoostelijke deel van het onderzochte wegentraject was sprake van te natte condities, waardoor het podzolisatieproces niet of nauwelijks op gang is gekomen. Hier komen van oorsprong vooral goor- en beekeergronden voor. Voor het merendeel van het onderzochte wegentraject wordt een plaggendek in eerste instantie niet verwacht, vanwege zijn functie als historische weg. Indien er sprake is van een archeologische vindplaats dan zal de vondstlaag in de top van de dekzandafzettingen (veldpodzolgrond), vrijwel volledig zijn opgenomen in de bouwvoor zoals die bewerkt werd voordat de voorlopers van de Sinderenseweg - Aaltenseweg ontstonden. Vaak zijn alleen nog de meest resistente mobilia nog aanwezig. Een belangrijk deel van de mobiele vondsten zullen door degradatieprocessen zijn verdwenen. Hierdoor zal de vondstdichtheid van de vindplaats al lager zijn geworden. In het zuidoostelijke deel/uiteinde van het onderzochte wegentraject heeft tot aan het begin van de jaren ’20 van de 20e eeuw agrarische landbewerking plaatsgevonden, waarbij verwacht wordt dat er een plaggendek is opgebracht. Eventueel aanwezige resten zullen hierbij deels verstoord zijn geraakt, waarbij de vondstlaag deels zal zijn opgenomen in de basis van het plaggendek. Resultaten van het uitgevoerde civieltechnisch onderzoek geven aan dat verspreid binnen het wegen-traject onder de opgebrachte fundatielaag/halfverhardingslaag een donkerbruingrijs gekleurde, hu-meuze laag voorkomt, met een dikte van minimaal 50 en maximaal 80 cm. Dit kan duiden op de aanwezigheid van een dik plaggendek dan wel een opgebracht humeus dek, dat niet alleen in het zuidoostelijke deel van het wegentraject is opgebracht. Door het al relatief lange gebruik als doorgaande weg door de bebouwde kom van Sinderen zullen er diverse malen vernieuwingen van het wegentraject en infrastructurele werken (aanleg van kabels en leidingen (riolering)) hebben plaatsgevonden. Gegevens over dieptes van uitgevoerde bodemingrepen bij vernieuwingen van het wegentraject (bijvoorbeeld aanleg van puin-/stabilisatielagen) zijn niet bekend. Gegevens uit de Klic-melding, gedaan voor het gelijktijdig uitgevoerde civieltechnisch onderzoek, geven aan dat binnen het wegentraject diverse kabels en leidingen liggen. Voor de aanleg van het bestaande gemengde rioolstelsel hebben zeer diepe bodemingrepen hebben plaatsgevonden, waarbij verwacht mag worden dat zowel archeologische vondsten als sporen volledig zijn vergraven. Buiten de zone waar het bestaande gemengde rioolstelsel kan niet worden uitgesloten dat dieper doorlopende archeologische sporen nog intact aanwezig zijn. Er zal dan sprake zijn van een lage spoordichtheid. Indien er in het centraal-zuidoostelijke deel van het onderzochte wegentraject beekafzettingen voorkomen kunnen beekdal gerelateerde resten (off-site resten) voorkomen in het gehele pakket van beekafzettingen. Resten van waterkundige structuren kunnen tot grotere diepte doorlopen (bijvoorbeeld houten palen van bruggen). Dergelijke vindplaatsen moeten gezien worden als puntlocaties van zeer kleine omvang (spoorloze complexen met een zeer lage vondstdichtheid). Advies Op grond van de beantwoorde onderzoeksvragen, conform het Normblad archeologisch vooronderzoek voor de gemeenten binnen de regio Achterhoek (versie 1.1, juli 2012) , blijkt dat binnen het plangebied de volgende vondst- en/of spoorcomplexen kunnen worden verwacht: puntlocaties van zeer kleine omvang in de vorm van beekdal gerelateerde resten, restanten van een basis-/extractiekamp (Jagers-Verzamelaars) en/of een nederzettingscomplex of huisplaats (Landbouwers), resten van water- en drenkkuilen en afvaldumps. Voor puntlocaties van zeer kleine omvang is er eigenlijk geen geschikte opsporingmethode in de inventariserende fase van het veldonderzoek. Absolute zekerheid over de aan- of afwezigheid van dergelijke resten kan alleen worden gegeven door vlakdekkend gravend onderzoek. Dit staat echter in geen verhouding met geplande ontwikkelingen binnen het plangebied. Voor het merendeel van het plangebied is de verwachting hoog op het aantreffen van restanten van een basis-/extractiekamp (Jagers-Verzamelaars) en/of een nederzettingscomplex of huisplaats (Land-bouwers). Door de functie van het plangebied als doorgaande weg binnen de bebouwde kom van Sinderen is de verwachting dat de mogelijk aanwezige vondst- en/of spoorcomplexen sterk zijn aangetast, omdat diverse malen vernieuwingen van het wegentraject en infrastructurele werken (aanleg van kabels en leidingen (riolering)) hebben plaatsgevonden. De mogelijk nog te verwachten vindplaats met alleen nog maar een archeologisch sporenniveau met een lage sporendichtheid (dieper doorlopende sporen), betreft het complextype 5c (afgegraven complex). Deze kunnen niet met een karterend booronderzoek worden opgespoord. Gezien het huidige gebruik van het plangebied, als doorgaande weg binnen de bebouwde kom van Sinderen, is vanuit praktisch oogpunt een proefsleuvenonderzoek ook geen uitvoerbare optie. Het uitvoeren van een archeologische begeleiding van de geplande infrastructurele werken is dan de geëigende onderzoekstechniek. Voorafgaand aan de archeologische begeleiding dient een Programma van Eisen (PvE) te worden opgesteld, waarin beschreven staat op welke wijze het onderzoek uitgevoerd dient te worden. Dit PvE dient te worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Oude IJsselstreek). Praktijkervaring leert dat het vernieuwen van het riool stapsgewijs/in meerdere fasen wordt uitgevoerd (dus niet eerst het gehele bestaande rioolstelsel eruit halen en daarna het nieuwe/gescheiden stelsel aanleggen). Dit bemoeilijkt de logistieke uitvoering van een archeologische begeleiding. Als alternatief kan gekozen worden om regelmatige inspecties uit te voeren. Een archeologische inspectie van de geplande infrastructurele werken moet hoofdzakelijk gezien worden als een specifieke vorm van archeologisch prospectieonderzoek, waarbij voor het wegentraject een beter inzicht wordt verkregen in de eventuele aanwezigheid van archeologische vindplaatsen en de landschappelijke genese. Voor de archeologische inspectie kan vooralsnog worden volstaan met het opstellen van een Plan van Aanpak (PvA). Het PvA bevat tevens de eisen van het bevoegd gezag (gemeente Oude IJsselstreek) en waar de uitvoering en de rapportage van het onderzoek aan dient te voldoen. Bij het aantreffen van archeologische resten en sporen kan bepaald of het afdoende is om de archeologische inspectie te intensiveren naar een dagelijkse inspectie, of dat het onderzoek verder opgeschaald dient te worden naar een archeologische begeleiding (conform protocol Opgraven) van de graafwerkzaamheden. Er dient wel gemeld te worden dat de archeologische inspectie buiten de kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) valt