Archeologisch bureau- en booronderzoek ovonde Wjelsryp, gemeente Littenseradiel (FR)

Aanleiding tot het archeologisch inventariserend veldonderzoek (IVO) is het voornemen van provincie Fryslân om een ovonde aan te leggen op de kruising van de N384 met de Westerein en de Tillewei te Wjelsryp, gemeente Littenseradiel. De huidige kruising zal in de toekomst worden vervangen door een ovalen rotonde, een ovonde. Omdat deze plannen met bodemverstorende ingrepen gepaard gaan, is een archeologisch vooronderzoek noodzakelijk. Dit onderzoek wordt uitgevoerd conform de Wet op de archeologische monumentenzorg. Provincie Fryslân heeft MUG Ingenieursbureau, afdeling Archeologie, opdracht gegeven het IVO uit te voeren. Voorafgaand aan de uitvoering van het onderzoek is er overleg geweest tussen de Provincie en mevrouw S. de Bruijn waarbij deze laatste een boorplan heeft opgesteld. Het onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek en een booronderzoek. Uit het bureauonderzoek blijkt dat het onderzoeksgebied binnen een zone ligt waar, voor de periode ijzertijd-middeleeuwen, streven naar behoud geldt. Het terrein ligt op een voormalige kwelderwal en grenst aan de terp van Westerein. Op de kaart van Eekhof uit het midden van de 19e eeuw is ter hoogte van het onderzoeksgebied een verhoging in het landschap aangegeven welke mogelijk tot een terp behoort. Deze verhoging is nu niet meer zichtbaar. In de jaren ’60 van de vorige eeuw is de N384 aangelegd en heeft een ruilverkaveling plaatsgevonden. Ter hoogte van de huidige kruising zijn toen archeologische vondsten aangetroffen uit de periode late ijzertijd-middeleeuwen. Uit het onderzoek blijkt dat binnen het onderzoeksgebied rekening gehouden moet worden met de aanwezigheid van archeologische resten uit de bovengenoemde periode, zoals terplagen met bijbehorende bebouwingssporen, perceelscheidingen, waterputten, afvalkuilen en sporen van oud akkerland. Ook kan op voorhand niet uitgesloten worden dat er binnen het gebied bodemverstoringen hebben plaatsgevonden tijdens de aanleg van de huidige weg, bij het graven van leidingtracés en bij de ruilverkaveling. Een booronderzoek is daarom noodzakelijk om na te gaan of de bodemopbouw intact is en of er bodemlagen met mogelijke archeologische resten aanwezig zijn binnen de voorgenomen verstoringsdiepte van circa 1,5 m-mv. Uit het uitgevoerde booronderzoek blijkt dat er binnen het onderzoeksgebied resten van een deel van een terp zijn aangetroffen. De resten die wijzen op de aanwezigheid van een terp bestaan uit aardewerk en sporen van fosfaat. De terplaag is circa 1 m dik en ligt direct onder de bouwvoor van het oorspronkelijke maaiveld. De terplaag komt voor in boringen 1 t/m 4 welke langs de Tillewei zijn gezet, in boringen 16 en 17 tussen Tillewei en N384, in boring 7 aan de zuidkant van de Westerein en in boringen 10 en 11 die aan de noordkant van de Westerein tussen het fietspad en de N384 zijn gezet. Er bestaat een zeer grote kans dat de terplaag aanwezig is onder de huidige N384, omdat deze weg verhoogd is aangelegd. De voorgenomen verstoringsdiepte van circa 1,5 m-mv vormt een bedreiging voor de aanwezige terplaag. Langs de Tillewei ligt de top van de terplaag op 25 cm-mv (boringen 1 t/m 4, boringen 16, 17). Bij boringen 10 en 11, ten zuidwesten van de N384, liggen de terplagen op respectievelijk 90 en 190 cm-mv en bij boring 7 op 80 cm-mv. Door de aanwezigheid van de wegen en de nodige kabels en leidingen konden de boringen niet optimaal over het onderzoeksgebied verdeeld worden. Hierdoor is geen goed beeld van het gehele onderzoeks- gebied verkregen. Op grond van het uitgevoerde onderzoek is het daarom niet mogelijk de terp nader te begrenzen. Wij bevelen aan om te streven naar behoud in situ. Afhankelijk van de diepte, aard en omvang van de geplande werkzaamheden bevelen wij aan om, als streven naar behoud niet mogelijk is, nader onderzoek uit te voeren. Aan de hand van de resultaten van het booronderzoek, en hetgeen bekend is over eerdere vondsten, waarnemingen en verstoringen in het gebied zullen de geplande werkzaamheden beoordeeld moeten worden ten aanzien van de noodzaak van nader onderzoek. Dit kan ook betekenen dat aanvullende boringen nodig zijn. Deze aanbeveling wordt onderschreven door de bevoegde overheid