Een prehistorisch grafveld in Langenboom; Aardgastransportleidingtracé Ravenstein-Odiliapeel (A-665), catalogusnummer 15, gemeente Mill en Sint-Hubert; archeologisch onderzoek: opgraving

In opdracht van N.V. Nederlandse Gasunie heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau van 12 april t/m 7 mei 2010 een inventariserend veldonderzoek (proefsleuven) met doorstart naar een opgraving uitgevoerd in verband met de aanleg van een aardgastransportleiding in de gemeente Mill en Sint Hubert. Het primaire doel van dit onderzoek was het toetsen en aanvullen van de gespecificeerde archeologische verwachting voor het onderzochte gebied, waarbij het in eerste instantie ging om het (al dan niet) vaststellen van de aanwezigheid van archeologische grondsporen. Voorts diende het onderzoek zich te richten op de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aanwezige archeologische grondsporen en resten. Tijdens het archeologisch onderzoek zijn in het toekomstig gasleidingtracé vijf archeologische vindplaatsen aangetroffen. Deze bevonden zich allemaal op een dekzandwelving en diens flanken. Het oudste aanwezige spoor (een haardkuil) is op basis van een 14C-datering in het Laat Mesolithicum gedateerd (vindplaats 1). Van intensief gebruik van de locatie is pas sprake in de latere Prehistorie (Bronstijd en IJzertijd). Er zijn sporen aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een prehistorisch grafveld (vindplaats 2). Er zijn twee kringgreppels aangetroffen, die het restant zijn van ringslootheuvels. Een dubbele palenrij kan geïnterpreteerd worden als een zogenaamde allée, die in westelijke richting waarschijnlijk op een derde kringgreppel uitkomt. Vooral kringgreppel 2 heeft een hoge informatie waarde door de aanwezigheid van zes crematiegraven. Het gaat in de meeste gevallen om crematieresten in een grafkuil. Eénmaal werden de crematieresten bijgezet in een urn. De crematieresten zijn door middel van 14C-dateringen gedateerd in het eind van de Vroege Bronstijd - Midden Bronstijd A (1860-1500 voor Chr.), waardoor het geheel ondergebracht kan worden binnen de Hilversumcultuur. De aanwezige crematiegraven zijn waarschijnlijk secundaire bijzettingen. Mogelijk wijst de samenstelling van het geslacht en de leeftijd van de gecremeerden hier op: een man, twee vrouwen, een juveniel en twee kinderen (bij primaire graven gaat het veelal om volwassenen, bij secundaire graven vooral om vrouwen en kinderen). Doordat deze graven zo gelijkmatig zijn verspreid binnen de kringgreppel en ten opzichte van het veronder stelde primaire centrale graf, lijkt het erop dat deze relatief kort na elkaar bijgezet zijn. Daar wijzen de 14C-dateringen ook op: in maximaal 360 jaar werden mogelijk zes graven bijgezet (één per 60 jaar). Mogelijk gaat het om de bijzettingen van zes (opeenvolgende) generaties van leden van eenzelfde familie of gemeenschap. Verspreid over de dekzandwelving (en ook tussen de kringgreppels in) zijn prehistorische sporen gevonden, die op basis van het aanwezige aardewerk jonger zijn dan die van vindplaats 2 (Late Bronstijd - IJzertijd; vindplaats 3). Tot deze vindplaats behoren onder andere drie structuren. Twee daarvan zijn kleine structuurtjes (vier- en vijfpalig) die in nederzettingscontext als spieker en in grafcontext als dodenhuisje of platform voor de lijkbaar geïnterpreteerd zouden kunnen worden. Bij de derde structuur is de vorm niet duidelijk omdat twijfel bestaat over de volledigheid van de plattegrond. De aard van deze sporen en vindplaats kon niet achterhaald worden: gaat het om nederzettingsresten of om een voortzetting van het grafveld? De vierde en vijfde vindplaats betreffen respectievelijk een klein aantal Romeinse kuilen en mogelijk ook een middeleeuwse kuil. Deze bevinden zich in het uiterste noorden van het onderzoeksgebied en kunnen in verband gebracht worden met een nederzettingscontext. Vanaf de Late Middeleeuwen werd het gebied systematisch als landbouwgebied gebruikt en ontstond geleidelijk aan het esdek