Gemeente Hattem. Plangebied Apeldoorns Kanaal te Hattem. Archeologisch bureauonderzoek.: BAAC rapport V-16.0212

In opdracht van Waterschap Vallei en Veluwe heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Apeldoorns Kanaal te Hattem. Uit het bureauonderzoek blijkt dat het plangebied deel uitmaakt van het dal van de Ijssel, die vermoedelijk tussen 500 en 700 n.C. is ontstaan. Ter hoogte van het plangebied bevindt zich een kronkelwaard met oeverafzettingen. Vermoedelijk waren de oudste oeverafzettingen tussen 800 en 1000 n.C. bewoonbaar. In de directe omgeving van het plangebied zijn van de Ijsselstroomgordel alleen archeologische waarden bekend, die gerelateerd zijn aan natte context (scheepswrakken). Aan het einde van de 12e eeuw is Hattem, dat in 1299 stadsrechten kreeg en vervolgens werd versterkt met grachten en stadmuren, naar het gebied direct ten westen van het plangebied verplaatst. Het plangebied zal vermoedelijk deels in de oude grachten hebben gelegen. In de tweede helft van de 14e eeuw zijn in de uiterwaarden ter hoogte van het plangebied de Grift en de Grote of Veluwsche Wetering gegraven, die via de Streng en vanaf de 15e eeuw de Bottenstreng afwaterden op de Ijssel. Vermoedelijk heeft in het begin van de 17e eeuw een redoute gestaan bij de splitsing van de Streng en de Bottenstreng (vermoedelijk op de rand van het plangebied). Tussen 1825 en 1829 is in het plangebied het Apeldoorns Kanaal aangelegd, waarbij gebruik is gemaakt van de bestaande kanalen. In 1874 is een nieuwe monding van het Apeldoorns kanaal gegraven, waarna vervolgens het kanaal is rechtgetrokken, verbreed en verdiept. Het kanaal is in 1962 gesloten voor de scheepvaart, maar nog tot in de jaren tachtig of negentig uitgebaggerd. Uit deze gegevens blijkt dat het plangebied grotendeels bestaat uit de loop van het Apeldoorns kanaal dat in 1825-1829 is gegraven en in de daarop volgende anderhalve eeuw regelmatig is onderhouden. Voor het Apeldoorns kanaal geldt derhalve voor de vroege middeleeuwen C tot en met de nieuwe tijd een lage verwachting. Aan het noordelijke deel van het plangebied, dat relatief recent is ontstaan, wordt een lage verwachting wordt toegekend. De zone waar in het begin van de 17e eeuw een redoute heeft gestaan krijgt een middelhoge verwachting voor militaire resten uit de nieuwe tijd B. Gezien de relatief lage ligging is de kans op bewoningssporen (uit de vroege middeleeuwen C/D) in het zuidelijke deel laag. Het plangebied snijdt echter de (gedempte) oude stadsgracht van Hattem aan, alsmede oudere bochten van het Apeldoorns Kanaal die mogelijk teruggaan op de Grift en de locatie van de Hoenweerdtsche Brug. Hiervoor geldt derhalve een hoge verwachting voor archeologische resten (natte context) uit de late middeleeuwen B tot en met de nieuwe tijd B. Voor de pleistocene ondergrond geldt een lage verwachting. Gezien de geringe verstoringen die op basis van de huidige plannen zullen ontstaan en de aanwezigheid van dempings- en ophoogpakketten wordt geadviseerd geen vervolgonderzoek uit te voeren. Indien de plannen wijzigen en grotere oppervlakte binnen de huidige oevers met een (middel)hoge verwachting dieper dan 1 m –mv worden afgegraven (bv. Voor de aanleg van natuurvriendelijke oevers), dient in overleg met het bevoegd gezag te worden bepaald of archeologisch onderzoek alsnog noodzakelijk is