Boxmeer Jodenpaadje: Archeologische begeleiding en toevalsvondst

BAAC bv heeft op 29 en 30 september 2011 in opdracht van de gemeente Boxmeer een archeologische begeleiding uitgevoerd op de plaats van de voormalige synagoge tussen de Burgemeester Verkuijlstraat en de Hoogstraat te Boxmeer. De synagoge is beschadigd geraakt in de Tweede Wereldoorlog en uiteindelijk in 1944 gesloopt. Voorafgaand aan de archeologische begeleiding zijn in augustus 2010 tijdens een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd door BAAC bv, de funderingsresten van de synagoge aangetroffen. Het advies om de restanten van de synagoge in situ te behouden door planaanpassing is door de gemeente Boxmeer overgenomen. Op verzoek van de gemeente Boxmeer zijn de werkzaamheden tijdens de aanleg van het parkeerterrein archeologisch begeleid om zeker te zijn dat geen restanten van de synagoge zouden worden verstoord. Na afloop van de archeologische begeleiding is bij toeval een bakstenen gemetselde structuur vrijgegraven, waarvan de resten in dit rapport zullen worden beschreven. Mogelijk gaat het om een zogenaamde ‘mikwe’, een bad waarin een Joodse rituele onderdompeling plaatsvindt. Van de bakstenen structuur die bij toeval is aangetroffen bij graafwerkzaamheden in Boxmeer, in de buurt van de voormalige synagoge, kan niet met zekerheid worden gezegd dat het gaat om een mikwe. Uit vergelijking met de eerder opgegraven mikwa’ot van Utrecht, Gorinchem en Amsterdam blijkt dat een aantal kenmerken die een interpretatie als mikwe kunnen onderbouwen in de structuur van Boxmeer ontbreken. Daarnaast zijn ook een aantal kenmerken wel aanwezig. Bovendien is het mogelijk dat enkele kenmerkende elementen bij de sloop van de synagoge in 1944 reeds verloren zijn gegaan. Een interpretatie als zogenaamde otsar, of waterbekken is ook mogelijk. Dit zou kunnen verklaren waarom de binnenzijde van de structuur niet betegeld was, en waarom geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van een trap zijn gevonden. Tenslotte valt niet uit te sluiten dat de bakstenen structuur in verband moet worden gebracht met de leerlooierij die op het perceel gevestigd was nog vóór de stichting van de synagoge