Landgoed Bergvliet, Salesdreef, Oosterhout: Een Bureauonderzoek en een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van

ADC ArcheoProjecten heeft in augustus en september 2016 een bureauonderzoek uitgevoerd voor de locatie Landgoed Bergvliet aan de Salesdreef in Oosterhout, gemeente Oosterhout. De aanleiding van het onderzoek is de voorgenomen realisatie van een hotel met wellnessvoorzieningen in het zuidelijke deel van het plangebied, een bungalow- en recreatiepark in het oostelijke deel en natuurcompensatie in het noordoostelijk deel. De totale oppervlakte van het bosrijke plangebied voor de bureaustudie bedraagt 11,13 ha. Hiervan wordt circa 7 ha ontwikkeld. Het plangebied is onderverdeeld in drie deelgebieden: • deelgebied Poortperceel (2,57 ha); • deelgebied Bergvlietse Bossen (6,28 ha), en • deelgebied Natuurcompensatie (2,28 ha). Archeologisch onderzoek is in het kader van de ‘Beleidsnota 2008-2018 Cultuurhistorie, Monumenten Archeologie’ van de Gemeente Oosterhout hier noodzakelijk vanwege de ligging van het plangebied binnen een zone met een middelhoge archeologische verwachting. Uit het bureauonderzoek bleek dat het plangebied bestaat uit met stuifzand overdekte pleistocene dekzandwelvingen. In dit zandpakket hebben zich overwegend haarpodzolgronden en lokaal laarpodzolgronden gevormd. Lokaal is er sprake van verstoringen door afgravingen of afvlakkingen van hoogten. De geschiedenis van de oostelijk gelegen locatie Bergvliet gaat terug tot omstreeks 1300. Rond die tijd zou op deze locatie een (versterkte) boerderij hebben gestaan. Mogelijk is het middeleeuwse fundament binnen de grachten1 deze eerste fase. Omstreeks 1650 is sprake van het versterkte huis ‘Bergvliet’, ook wel bekend als ‘Schanshuis’. Op basis van een historische kaart uit 1794 bleek dat in het noordelijke deel van het plangebied Poortperceel, dat deel uitmaakte van het Landgoed Bergvliet, drie gebouwen voorkwamen. Deze drie gebouwen waren rond 1810 afgebroken. Op basis van de geplande ontwikkeling is een deel van het plangebied geselecteerd voor een vervolgonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek. Dit verkennende booronderzoek bestond uit 74 boringen op de locaties, waar bodemingrepen zullen plaats vinden. Het onderzoek is uitgevoerd met een Edelman 10 cm en 7 cm, de opgeboorde grond is gezeefd over 2,5 mm maaswijdte. Op basis van de resultaten van het veldwerk, is binnen beide deelgebieden sprake van twee natuurlijk gevormde profieltypen: • profieltype A: Intacte dekzand met een humuspodzolbodem afgedekt met een wisselende laag stuifzand met lokaal een akkerlaag. • profieltype B: Verstoven dekzand afgedekt met een wisselende laag stuifzand met incidenteel een akkerlaag. Er zijn naast deze twee natuurlijke profieltypen sprake van twee niet natuurlijke gevormde bodemtypen: • profieltype C: Een recente verstoringslaag reikt tot in de BC of meestal C-horizont van het dekzand. • profieltype D: Een gedempte poel die reikt tot diep in het dekzand. Delen van het plangebied waar profieltype A voorkomt krijgen een archeologische verwachting voor archeologische vindplaatsen uit de periode Steentijd tot Vroege Middeleeuwen. Archeologische vondsten uit deze perioden zijn ondanks het zeven van het opgeboorde bodemateriaal bij dit verkennende veldonderzoek niet aangetroffen. In deelgebied Poortperceel geldt voor de top van het stuifzand ook een archeologische verwachting voor resten uit de Late Middeleeuwen B tot Nieuwe tijd C. Als laatste heeft de locatie van boring 11 (profieltype D) een specifieke verwachting voor archeologische resten in de vulling van de poel en of ven (0-170 cm –mv). Daar zouden eventueel resten aanwezig kunnen zijn van het Huis Bergvliet bevinden of omringende gebouwen. Tevens kunnen er iets dieper in de vulling van de poel (170-240 cm –mv) iets oudere vondsten uit de tijd van de eerste aanleg van de poel bevinden. Deelgebied Poortperceel: Op basis van de bevestigde middelhoge en hoge verwachtingswaarde, de verwachte drie gebouwen/schuren (van voor 1795 na Chr.) in de top van het stuifzand en de mogelijke poel op de locatie van boring 11, is dit deel van het plangebied nog niet voldoende onderzocht. Hier dient een vervolg te komen in de vorm van een karterend onderzoek. Deelgebied Bergvlietse Bossen : Het deel met de lage verwachtingswaarde behoeft op basis van de aangetoonde verstuivingen (profieltype B), de verstoringen (profieltype C) en lokale verhardingen met afval bij de paden (afb. 20), geen verder vervolgonderzoek. Het intacte deel met de middelhoge verwachtingswaarde heeft ondanks het zeven van opgeboorde grond van boringen op de locaties van de geplande gebouwen, geen indicatoren opgeleverd. De kans op het aantreffen van grote nederzettingen uit de periode Bronstijd tot/en met de Nieuwe tijd is hier daarom gering, maar nog wel aanwezig. De middelhoge verwachting op het aantreffen van de kleine Steentijdvindplaatsen blijft ondanks het gebrek aan vondsten en het ontbreken van drinkwaterlocaties (beekjes, vennen), hier ook theoretisch mogelijk. Maar is hier ook gezien de afdekking met een dikke laag stuifzand niet direct bedreigd. Alleen in het oosten van dit deelgebied ligt het potentieel archeologisch niveau binnen de verstoringdiepte van de ontwikkeling (50cm-mv; boring boring 32, 33, 46, 58, 63 en 69). Enkel voor deze zone wordt karterend booronderzoek aanbevolen op de locaties waar de nieuwbouw gaat plaatsvinden. ADC ArcheoProjecten adviseert in de zone Poortperceel een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van het aanleggen van karterende proefsleuven (IVO-P). Het doel van dit onderzoek is eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen in kaart te brengen. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een door de bevoegde overheid goed te keuren Programma van Eisen (PvE). ADC ArcheoProjecten adviseert om het hele onderzochte terrein van de Bergvlietse Bossen vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling, mits de toekomstige verstoringen in zone met middelhoge verwachting beperkt blijven tot basis van het stuifzand. Daar waar het archeologisch niveau binnen de verstoringdiepte ligt, wordt karterend booronderzoek geadviseerd (boring 32, 33, 46, 58, 63 en 69). Het is echter niet volledig uit te sluiten dat binnen het onderzochte gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Het verdient daarom aanbeveling om de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten t