Schoppenweg 5 te Zieuwent in de gemeente Oost Gelre: Archeologisch bureauonderzoek en gecombineerd verkennend en karterend booronderzoek

Gespecificeerde archeologische verwachting Het plangebied maakt deel uit van het Oost-Nederlandse dekzandlandschap, al dan niet met een oud bouwlanddek. Het merendeel van het plangebied ligt binnen een dekzandrug, waarop een dik plag-gendek is opgebracht mogelijk al vanaf de tweede helft van de 18e eeuw en wellicht nog eerder. De aanwezigheid van een dik plaggendek zal gefungeerd hebben als beschermende laag, waardoor eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk goed zijn geconserveerd. Indien het plangebied in het verleden in gebruik is geweest als bewoningslocatie dan zal voor het merendeel van het plan-gebied sprake zijn van een afgedekt archeologisch complex met een matige tot hogere vondstdicht-heid en al dan niet met een grondsporenniveau. Voor de noordwestelijke punt van het plangebied, dat de overgang naar een dekzandvlakte/-laagte vormt, wordt geen plaggendek verwacht. Indien dit deel van het plangebied in het verleden toch voldoende geschikt bevonden werd als bewoningslocatie dan zal sprake zijn van een archeologisch complex waarbij de vondstenlaag waarschijnlijk geheel zal zijn opgenomen in de bouwvoor. Alleen de meest resistente mobilia zal nog aanwezig zijn in de bouwvoor. Hierdoor zal de vondstdichtheid van de vindplaats lager zijn geworden. Op basis van de geraadpleegde historische kaarten blijkt dat het plangebied niet bewoond is ge-weest, hoewel al wel vanaf de tweede helft van de 18e eeuw sprake lijkt te zijn van bewoning direct ten zuiden van het plangebied (aangrenzend). Het plangebied zelf is wisselend in gebruik geweest als akker- en grasland. Op geringe afstand ten noordoosten van het plangebied heeft een zeer nat/moerassig gebied gelegen. Mogelijk vormde het in het verleden een klein meer/ven. Indien dit meer/ven al bestond in de Steentijd (Laat-Paleolithicum t/m Midden-Neolithicum) dan zal het ook een geschikte locatie zijn geweest voor de jacht. Archeologische resten gerelateerd aan de jacht dienen beschouwd te worden als puntlocaties van zeer kleine omvang. Op basis van de aanwezige afzettingen en landschappelijke ligging is voor het merendeel van het plangebied de verwachting hoog op de aanwezigheid van resten en sporen. Voor Jagers-Verzamelaars kunnen resten (en mogelijk nog sporen) worden verwacht van een basis-/extractiekamp, waarbij sprake zal zijn van een matig/hoge dichtheid van (resistente) mobilia (stenen werktuigen, bot). Off-site resten bijvoorbeeld in de vorm van jachtattributen (in relatie tot het voorheen noordoostelijk gelegen zeer natte/moerasachtige gebied, mogelijk een ven) moeten gezien worden als puntlocaties van zeer kleine omvang. Resten en sporen van Landbouwers worden verwacht in de vorm van een nederzettingscomplex of huisplaats. Bij de aanwezigheid van een archeologische vindplaats uit de perioden vanaf het Laat-Neo¬lithicum is de verwachting dat er sprake is van een matig/hoge dichtheid van resistente mobilia (aardewerk, metaalresten (lokale ijzerproductie) en een matig/hoge spoordichtheid (immobilia). Het noordwestelijke deel van het plangebied ligt op de flank van een dekzandrug en vormt de overgang naar de lager gelegen dekzandlaagte/-vlakte. Deze landschappelijke overgangszones rondom de dekzandruggen waren mogelijk geschikt voor de aanleg van water- en drenkkuilen en konden ook worden gebruik als dumplocatie van afval. Water- en drenkkuilen moeten wel gezien worden als punt-locaties. Resten van afvaldumps kunnen over een groter oppervlak verspreid zijn, mogelijk is hiervoor eerst dekzand afgegraven maar het afval kan ook direct op het oorspronkelijke maaiveld zijn opgebracht. Afvaldumps zijn zeer rijk aan vondsten en hebben dan ook een hoge vondstdichtheid. De aanwezigheid van een dik plaggendek binnen zal gefungeerd hebben als beschermende laag, waardoor eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk goed zijn geconserveerd. Opbrengen van dit plaggendek heeft plaatsgevonden vanaf de tweede helft van de 18e eeuw of mogelijk eerder. Resultaten inventariserend veldonderzoek Uit de resultaten van het inventariserend veldonderzoek (IVO, verkennende fase direct gecombineerd met de karterende fase) blijkt dat de bodemopbouw binnen het zuidelijke en noordwestelijke deel van het plangebied door recente ingrepen verstoord is tot gemiddeld 65 cm -mv, maximaal tot 95 cm -mv. Deze geroerde/verstoorde laag bestaat uit een huidige geroerde bouwvoor van donkergrijsbruin gekleurd, matig humeus, zwak siltig, matig fijn zand en hieronder een geroerde laag van donkerbruinzwart tot beigebruin gekleurd, zwak tot matig humeus, zwak siltig, matig fijn zand. Een deel van de geroerde/verstoorde laag betreft het (matig dikke) plaggendek. Onder het verstoringsniveau komt nog een intact restant van een oorspronkelijke veldpodzolbodem voor vanaf de bruingeel gekleurde inspoelings-Bhe2-horizont of al direct vanaf de lichtbruingeel gekleurde overgangs-BC-horizont. Vanaf gemiddeld 100 cm -mv bevindt zich de C-/Cr-horizont, in de vorm van beigegeel tot lichtgrijs-beige gekleurd, zwak siltig, matig fijn dekzand. In boring 4 ontbreekt het oorspronkelijke bodemprofiel in zijn geheel en reikt de verstoring tot minimaal aan de oorspronkelijke top van de C-horizont of dieper. In het noordoostelijke deel van het plangebied beperken de verstoringen door recente bodemingre-pen zich tot de huidige bouwvoor (eerste 30 cm -mv) Ter plaatse van boring 3 is de meest intacte bodemopbouw aangetroffen, Hier is sprake van een 35 cm dik plaggendek (inclusief huidige bouwvoor, Aap- en Aa-horizont), bestaande uit donkerbruingrijs tot donkerbruinzwart gekleurd, matig humeus, zwak siltig, matig fijn zand. Hieronder bevindt zich een intact veldpodzolprofiel vanaf de inspoelings-Bhe1-horizont. Op basis van deze bodemopbouw zal de oorspronkelijke minerale bovenlaag (Ah-horizont) en de eventuele uitspoelingshorizont (E-horizont) zijn opgemengd met/tijdens het aanbrengen van het plaggendek. Op basis van deze bodemopbouw dient het aanwezige bodemprofiel geclassificeerd te wor-den als en laarpodzolgrond. Het plaggendek is namelijk matig dik (tussen 30 en 50 cm dik). Het plaggendek is niet dik genoeg om te spreken over een hoge enkeerdgrond, dat voor het merendeel van het plangebied verwacht werd op basis van de archeologische landschappenkaart gemeente Oost Gelre. Op basis van het geraadpleegde historisch kaartmateriaal kan een start zijn gemaakt met het opbrengen van het plaggendek vanaf de tweede helft van de 18e eeuw of zelfs eerder. Verstoringen van het bodemprofiel zullen vooral zijn veroorzaakt door het agrarisch gebruik van het plangebied (ploegwerkzaamheden). In het geroerde deel van de bodemopbouw zijn resten van (sub)recente ouderdom (19e/20e eeuw, NTC) aangetroffen. Er zijn geen resten aangetroffen die zou-den kunnen relateren aan het historische boerenerf dat direct ten zuidoosten van het plangebied is ontstaan in de tweede helft van de 18e eeuw of eerder (bijvoorbeeld 17e/18e-eeuws aardewerk, NTB). In de onverstoorde bodem zijn verder ook geen archeologische indicatoren aangetroffen. Conclusie Geconcludeerd wordt dat er op basis van de resultaten van het gecombineerd verkennend en karterend booronderzoek er geen aanwijzing zijn om resten van puntlocaties van zeer kleine omvang (complextype 0) of resten van een basis-/extractiekamp (Jagers-Verzamelaars) en/of van een nederzettingscomplex of huisplaats (Landbouwers) en resten van afvaldumps (complextype 3a), nog binnen het plangebied te verwachten. Er zijn voor de archeologie geen gevolgen vanuit de voorgenomen bodemingrepen. Selectieadvies Op grond van de resultaten van het archeologisch vooronderzoek adviseert Econsultancy om, binnen het kader van de AMZ-cyclus, geen vervolgonderzoek te laten plaatsvinden. Voor het zuidelijke en noordwestelijke deel van het plangebied geldt dat er sprake is van een gedeeltelijk of geheel verstoord bodemprofiel door moderne bodembewerking. Tevens heeft de geleverde onderzoeksinspanning, in de vorm van een karterend booronderzoek, geen archeologische indicatoren opgeleverd