Archeologisch bureau- en booronderzoek Limietweg Barger-Compascuum, gemeente Emmen (DR)

Aanleiding tot het hier beschreven archeologisch bureau- en inventariserend veldonderzoek (IVO) zijn de plannen voor ontgronding en het omwoelen van de bodem in het plangebied, dat aan de Limietweg te Barger-Compascuum is gelegen. Omdat deze plannen met bodemverstorende ingrepen gepaard gaan, is een archeologisch vooronderzoek noodzakelijk. Dit onderzoek wordt uitgevoerd conform de Wet op de archeologische monumentenzorg. Eelerwoude heeft MUG Ingenieursbureau, afdeling Archeologie, opdracht gegeven het onderzoek uit te voeren. Voorafgaand aan het veldwerk is een bureaustudie verricht. Het archeologisch booronderzoek heeft plaatsgevonden op donderdag 28 augustus 2014 door de heer A.R. Wieringa, onder leiding van mevrouw M.J.M de Wit. Het onderzoek is uitgevoerd conform de eisen van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.3, en de richtlijnen van gemeente Emmen. Volgens het bureauonderzoek ligt het onderzoeksgebied in een plateauachtig gebied met madeveengronden op mosveen. In de pleistocene dekzandondergrond kan een podzolbodem aanwezig zijn. Als dit het geval is kunnen hierin prehistorische resten aanwezig zijn. Het gebied was in die periode relatief hoog en droog gelegen en is langere tijd met rust gelaten, zodat bodemvorming kon optreden. Hierdoor kunnen eventuele archeologische resten goed bewaard zijn. Uit het bureauonderzoek komt verder naar voren dat het onderzoeksgebied in een veengebied ligt. Veengroei trad op vanaf het laat- neolithicum. Waarschijnlijk was daarom in het onderzoeksgebied vanaf het laat-neolithicum tot aan het eind van de 19e eeuw, wanneer het gebied ontgonnen wordt, geen bewoning mogelijk. Wel kunnen losse vondsten uit deze periode verwacht worden. Op basis van het voorkomen van madeveengronden en de geografische ligging maakt het onderzoeksgebied mogelijk deel uit van het voormalige dal van de Runde. In beekdalen kunnen rituele deposities uit de prehistorie voorkomen. De bodem in het onderzoeksgebied kan zijn verstoord door de agrarische activiteiten, de herindeling van de percelen met bijbehorende sloten en wegen, de bebouwing die op historische kaarten is aangegeven en recente ontgrondingen. Uit het booronderzoek is gebleken dat bodemopbouw in het onderzoeksgebied bestaat uit een veenpakket op natuurlijk dekzand. In het zuidelijk deel van het onderzoeksgebied heeft waarschijnlijk een meer gelegen, een uitloper van het verdwenen Hebeldermeer. In twee boringen is een intacte podzolbodem aangetroffen. Het betreft boringen 9 en 16. In boring 6 is een niet-ontwikkelde podzol aangetroffen en in boring 2 een aanzet tot bodemvorming. Boringen 9 en 16 liggen centraal in het hoger gelegen deel van het onderzoeksgebied. De aanwezigheid van een podzolbodem duidt erop dat de omstandigheden gunstig waren voor bewoning. Op basis van de onderzoeksgegevens wordt de kans op het aantreffen van archeologische resten voor een deel van het onderzoeksgebied (rond boringen 9 en 16) hoog geacht. Een middelhoge verwachting geldt voor het deel van het onderzoeksgebied rond boringen 2 en 6. Voor de rest van het onderzoeksgebied geldt een lage verwachting, alhoewel toevalsvondsten niet uitgesloten zijn. De geplande werkzaamheden bestaan uit het met 10 cm ontgraven en woelen van de bodem van het terrein. Het uit het onderzoek voortkomende advies is dat ontgronding met 10 cm zonder probleem kan plaatsvinden. Om de dekzandbodem te sparen wordt geadviseerd het veen niet dieper te woelen dan maximaal 50 cm beneden maaiveld. Moet er dieper gewoeld worden dan 50 cm, dan dient er voorafgaand hieraan een archeologisch karterend onderzoek door middel van megaboringen in de zone rond boringen 2, 6, 9 en 16 plaats te vinden