Rotterdam ’s-Gravendijkwal. Een bureauonderzoek en verkennend inventariserend veldonderzoek door middel van grondboringen: BOORrapporten 501

Algemeen In opdracht van het Ingenieursbureau van Gemeentewerken Rotterdam heeft het Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam (BOOR) in augustus en september 2010 een verkennend inventariserend veldonderzoek door middel van mechanische grondboringen uitgevoerd in het onderzoeksgebied ’s-Gravendijkwal te Rotterdam. In totaal zijn verspreid over het onderzoeksgebied 13 boringen verricht. Er is geboord tot minimaal 10,22 m - NAP (9,0 m - mv) en maximaal 13,42 m - NAP (12,0 m - mv). Voorafgaand aan het veldonderzoek is voor het gehele plangebied een bureauonderzoek uitgevoerd. Het onderzoeksgebied is veel kleiner dan het plangebied ’s-Gravendijkwal. Het onderzoek is verricht omdat bij de geplande herinrichting van het onderzoeksgebied grondwerkzaamheden zullen worden uitgevoerd. Indien archeologische waarden aanwezig zijn, kunnen deze hierbij worden aangetast of vernietigd. Resultaten Uit het bureauonderzoek, waarbij onder meer is gekeken naar de historische situatie, de bodemopbouw ter plaatse en de bekende archeologische waarden in (de omgeving van) het plangebied, komt naar voren dat voor een groot deel van het plangebied een onbekende archeologische verwachting geldt voor vindplaatsen uit het Mesolithicum, het Neolithicum en de Bronstijd. In het noordelijke deel van het plangebied kunnen rivierduinafzettingen behorend tot de Formatie van Kreftenheye (thans Formatie van Boxtel, Laagpakket van Delwijnen) in de ondergrond voorkomen. Voor deze afzettingen geldt een zeer hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit het Mesolithicum en Neolithicum. Daarnaast geldt voor het gehele plangebied een redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit de IJzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen (tot in de 12e eeuw). Tot slot geldt voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen (vanaf de 12e/13e eeuw) en de Nieuwe tijd voor het gehele plangebied een zeer hoge archeologische verwachting. Uit het verkennend inventariserend veldonderzoek blijkt dat de diepere ondergrond in het onderzoeksgebied bestaat uit een afwisseling van intacte stroomgordel- en komafzettingen behorend tot de Afzettingen van Gorkum (thans Formatie van Echteld). De aangetroffen stroomgordelafzettingen zijn afgezet door een zeer brede, oost-west gerichte, fluviatiele getijdegeul. Waarschijnlijk betreft het een voorloper van de huidige Maas, die zich tussen 8500 en 8000 cal BP heeft verlegd tot in het onderzoeksgebied. De Afzettingen van Gorkum worden afgedekt door een pakket Hollandveen (thans Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket), waarvan de top (deels) lijkt aangetast. Het vermoeden bestaat echter dat deze aantasting tot een minimum beperkt is gebleven. Het Hollandveen wordt afgedekt door een overstromingsdek, behorend tot de Afzettingen van Duinkerke III (thans Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren), dat gevormd is in de 12e en 13e eeuw. In boringen 1, 4, 8 en 13 is de natuurlijke top van het pakket aangetast als gevolg van (sub)recente bodemingrepen. In boring 12 is het pakket geheel verstoord. De toplaag van de bodem wordt gevormd door een pakket (sub)recent opgebrachte grond van gemiddeld 346 cm dik. Opvallend is dat de dikte van het opgebrachte pakket van zuid naar noord sterk toe neemt. De eventueel aanwezige rivierduinafzettingen behorend tot de Formatie van Kreftenheye alsmede een kleilaag behorend tot oudere Afzettingen van Duinkerke en/of Tiel (thans Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren/Formatie van Echteld) zijn niet aangetroffen. In het onderzoeksgebied zijn geen aanwijzingen aangetroffen voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen. Zowel de ringdijk van het ambacht Schoonderlo, ter hoogte van de voormalige Koolse Binnenweg, als een dijk in het verlengde van de West-Kruiskade, ter hoogte van de 1e Middellandstraat, zijn niet aangetroffen. Vanwege de ligging op een verkeerskruising konden op de locatie van deze laatste dijk echter slechts twee boringen uitgevoerd worden. Wel wordt opgemerkt dat voor de aangetroffen stroomgordelafzettingen behorend tot de Afzettingen van Gorkum een redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting geldt voor vindplaatsen uit met name het Mesolithicum en Neolithicum. Ondanks dat er in of op deze afzettingen geen archeologische indicatoren zijn waargenomen, is bekend dat met name de oeverzones van geulen vanaf de prehistorie intensief gebruikt zijn voor bewoning. Aanbevelingen Vanwege het voorkomen van stroomgordelafzettingen behorend tot de Afzettingen van Gorkum - waarvoor een redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit met name het Mesolithicum en Neolithicum geldt - luidt de aanbeveling voor het onderzoeksgebied ’s-Gravendijkwal te Rotterdam dat er als aanvulling op het verkennend inventariserend veldonderzoek een karterend inventariserend veldonderzoek door middel van mechanische grondboringen noodzakelijk is. De exacte locatie van deze boringen en het aantal boringen is afhankelijk van het definitieve inrichtingsplan. Het doel van het karterend inventariserend veldonderzoek is de aan- of afwezigheid van archeologische vindplaatsen in of op de aanwezige stroomgordelafzettingen behorend tot de Afzettingen van Gorkum vast te stellen. Daarnaast wordt aanbevolen om ter hoogte van de 1e Middellandstraat alsnog een karterend inventariserend veldonderzoek door middel van mechanische grondboringen uit te voeren, om de aan- of afwezigheid van een dijk in het verlengde van de West-Kruiskade vast te stellen. Tot slot wordt opgemerkt dat indien er alsnog grootschalige bodemingrepen gepland worden ten noorden en ten zuiden van het onderzoeksgebied, maar nog wel binnen het plangebied Rotterdam ’s-Gravendijkwal, ook in dit gebied een verkennend inventariserend veldonderzoek door middel van mechanische grondboringen uitgevoerd dient te worden