Examining The Social Interaction Areas Of Culture Centers Within Space Syntax Parameters

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2016Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2016Zamanla toplumun değişmesinin doğrudan etkileriyle mekanlar ve onların kullanımı da değişmiştir. Çevre–davranış çalışmaları çerçevesinde kaleme alınan bu tezde; değişen toplumsal yapı içinde farklı yıllarda yapılan kültür merkezlerinin sosyal etkileşim alanlarına odaklanılarak, sentaktik analizlerinin yapılması hedeflenmiştir. Tezin amacı, fiziksel çevre ile kullanıcı arasındaki ilişki üzerinden, kültür merkezlerinin sosyal etkileşim alanlarının zaman içinde güçlü ya da zayıf mimari programlanmasının ne yönde değiştiğini ortaya koymaktır. Kullanıcı-mekan ilişkisi bağlamında, girişten etkinlik salonuna kadar belirlenen hareket rotasında, kullanıcılarının birbirleri ile ya da mekanla olan karşılaşma noktalarında elde edilen sayısal veri analizleriyle sosyal etkileşimin değiştiği tartışması açılmıştır. Toplumsal değişim ile sosyal etkileşimi bina içinde inceleyebileceğimiz en iyi mimari örneklerden biri kültür merkezleridir. Kültür merkezleri, doğrudan toplumun ve egemen kültürün mimari olarak şekillendirdiği yapılı çevreyi yansıtmaktadır. Zaman içinde sosyo-kültürel ve politik etkenler kültür merkezi binalarının mimari programını/içerdiği işlevleri de değiştirmiştir. Cumhuriyet'in kurulması ve inkılâpların yerleştirilmesi amacıyla güçlü programlama ile yapılan kültür merkezleri, günümüze kadar gelen süreçte esneklik kazanmıştır. Çalışmanın ana strüktürünü oluşturan bu değişim, seçilen kültür merkezleri ile sentaktik olarak incelenmektedir. Birinci bölümde, tez konusuna giriş yapılarak, tezin amacı, kapsamı ve yöntemi hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde tez konusu çevre davranış çalışmaları kuramsal çerçevesine alınarak, kültür merkezlerindeki algı, bilişim, davranış kalıbı, kişisel alan gibi kavramlar sosyal etkileşim teorileri ile aktarılmıştır. Kullanıcı-çevre etkileşiminde, sosyopetal/sosyofugal mekan oluşumu ile güçlü/zayıf mimari programlama olgusuna değinilmiştir. Üçüncü bölümde; değişen toplumsal yapının, kültür merkezleri üzerinden tartışmaya açılabilmesi için, kültür merkezleri hakkında literatürde yer alan temel bilgiler ele alınmıştır. Sonrasında kültür merkezlerinin ortaya çıkışı, tipoloji oluşumu, zaman içindeki mekansal değişimi ve değişimi oluşturan sosyo-kültürel ve politik olaylar, 1930-2016 yılları arasında, üç dönem şeklinde gruplandırılarak aktarılmıştır. Bu dönemlerde yaşanan sosyo-kültürel ve politik olaylar kültür merkezi üzerinden aktarılarak konunun sentaktik olarak ele alınmasına zemin hazırlamıştır. Metodoloji kısmını oluşturan dördüncü bölüm kapsamında, farklı dönemlere ait kültür merkezlerinde kamusal alan kullanımının değişim gösterdiği hipotezi; mekansal dizim yönteminin neden seçildiği, alan çalışmasında ele alınan örnekler, veri toplama yöntemleri, karşılaştırma ölçütleri, ön kabulleri ve olası sonuçları ile birlikte açıklanmıştır. 1930-2016 yılları arasında farklı yapım yıllarına sahip, analiz edilecek örneklerden birinci dönem analizleri için Kadıköy Halk Eğitim Merkezi (KHEM), ikinci dönem analizleri için Pendik Atatürk Kültür Evi (PAKE) ve üçüncü dönem analizleri için Caddebostan Kültür Merkezi (CKM) seçilmiştir. Alan çalışmasının analizlerinin ve karşılaştırılmalarının oluşturduğu beşinci bölümde; örneklerin mekansal dizim yöntemi ile eş görüş alanı, eş görüş çevresi, bütünleşme ve bağlantısallık değerleri ile gözlem metodu kullanılarak kullanım frekansları ve sosyal etkileşim frekansları çıkartılmıştır. İlk etapta, dönemler arasında açıkça fark edilen kurgusal değişim, dizimsel değerler temelinde tartışılmıştır. KHEM derin ve parçalanmış mekanlardan oluşurken, PAKE ve CKM daha bütünleşik ve görsel erişimin sağlanabildiği bir arada mekanlardan oluşmaktadır. Analiz edilen kültür merkezi bina örneklerinde, girişten başlanarak etkinlik salonuna çizilen rotadaki alanların sentaktik okunmasını sağlayan ortalama eş görüş alanı, ortalama eş görüş çevresi, ortalama bütünleşme ve ortalama bağlantısallık değerlerinin değişimi; üç farklı yapım yılına sahip üç kurguyu sayısal olarak karşılaştırmayı sağlamaktadır. İkinci etapta binalardaki sosyal ve fiziksel yapı, binanın kullanım frekansı ile dizimsel değerleri arasındaki ilişkinin korelasyon verileri şeklinde ortaya konulmuştur. KHEM'de elde edilen dizimsel değerler-kullanım frekansı arasındaki korelasyon verileri PAKE ve CKM'ye göre daha kuvvetli ilişkiye sahip çıkmaktadır. Tezde fiziksel mekan-kullanım ilişkisini sosyal etkileşim bağlamında detaylandırmak için iki ve daha fazla birey arasında sosyal etkileşimin oluştuğu varsayılan mekansal davranış frekansı ile mekansal dizim değerleri arasındaki korelasyonlar da tartışmaya açılmıştır. Bu korelasyon değerleri ile farklı zaman diliminde yapılmış, farklı tipolojideki kültür merkezlerinin sosyal etkileşim alanlarının nasıl değiştiğine yönelik sayısal sonuçlara ulaşılmıştır. Tezin tartışma kısmında, farklı yapım yılına sahip kültür merkezlerinde sosyal etkileşim olgusu sentaktik biçimde analiz edilerek, sosyal etkileşime yönelik alanların kullanım frekansı ve mimari kurgusu arasındaki ilişkisi tartışılmıştır. Sonuç olarak; farklı zaman dilimlerinde farklı toplumsal zemin ile birlikte yapılmış olan kültür merkezi binalarının güçlü programlamasının değişim gösterdiği ortaya konulmuştur. 1930'dan günümüze, farklı dönemlerde inşa edilmiş kültür merkezlerinde, sosyal etkileşim bina içinde giderek yayılmaktadır. Tez kapsamında birden çok işlevi bir arada bulunduran kültür merkezlerinde, zamanla mimari programlamanın değişimi mekansal dizim yöntemi ile sayısallaştırılarak, kültür merkezlerinin kamusallık bağlamında nasıl bir programdan geldiği ve nasıl değişmekte olduğu durumlarına vurgu yapılmaktadır.In time, spaces and their usage have become different with the direct effect of changes in society. In the current thesis written about the environment-behavior studies, the social interaction areas of cultural centers, which built in different years in the chanced social structures, have been focused. The aim of the thesis is to exhibit syntactically how the social integration areas of cultural centers have changed in that time by strong and weak architectural programming by making correlation between physical environment and its user. Relationship of between of user-social interaction-space, cause starting the discussion of the meeting of people with each other or place at social interaction points through the route leading from entrance to event hall, shown with quantitative data, effects social interaction of building. One of the best examples of architecture of the building that analyze social change and social interaction is culture centers. Culture Centers reflect society and the dominant culture that shaped architectural built environment. In time, socio-cultural and political forces have changed functions, involved the architectural program of the culture center buildings. Culture centers built with strong programming to aiming of the establishment of Republic and setting of reforms in the cultural life, in the process until today, it has gained flexibility. This exchanged from the main structure in this study, analyzed syntactic with selected culture centers. In first chapter of the thesis, the general information about the aim, content and method of thesis is given by introducing to subject. In the second chapter, this subject has been expanded the concepts such as perception, cognition, behavior pattern and personal space in terms of environment-behavior studies by social interaction theories. In the human-environment interactions, the formation of sociopedal/sociofugal space and phenomena of strong and weak architectural programming have been mentioned. In the third chapter of the thesis, in order to open debate the changed social structures over cultural centers, the basic information about cultural centers in the literature has been included. Then, the formation of typology, the emergence of the cultural centers, and spatial variations over time has been categorized as three periods between 1930-2016. Socio cultural and political events happened in that term cause analyzing of subject syntactically over culture centers. In the process since the foundatin of republic till today, changing of cultural centers configuration depends on many socio-cultural and politic dynamics. Examining process between specified periods ın Turkey, After the foundation of the Republic, the first cultural structure is the Community Centers. During 1932-1952, community centers built with rational-functionalist attitude, the state wants to place the revolution due to strong programming has reflected the powerful router attitude building program. After 1952, community centers are closed during the transition to multiparty era. The state’s power impact reduced on design of cultural centers, then showed up private with the establishment of summer cinema in 1950. By founded the State Planning Organization in 1961, planned period were passed with examined culture and education policy conditions, measures targets and investments were taken. The television that have much social effects entered the house. In 1960, 1970 and 1980 military intervention against the government have moved cultural center to the home where people come together in. These effects of social events caused that cultural centers have been started and finished too late buildings.Cultural centers design and construction process until the end of the 1990s in our country remained as intermittent interventions. In the fourth chapter, that refers methods part of the thesis, the hypothesis that the use of public space was changed in different term's cultural center, the reason why is the space syntax method selected, the examples that examined in the field study, the data collection methods, comparison criteria, presupposition and possible consequences have been mentioned. Examples that are built at different terms of 1930 and 2016 are analyzed, Kadıköy Public Education Center was selected as an example for the first period of analysis, Pendik Atatürk Culture House was selected as an example for the second analysis, Caddebostan Culture Center was selected as an example for the third analysis. Fifth chapter that is given and the comparison of the case study, example's space syntax values and the frequencies of usage and social interaction were obtained. At the first stage, variances of spatial configuration between the periods were analyzed based on with syntactic values. While KHEM has depth and divided areas, PAKE and CKM has integrated and shallow areas. In examined culture centers, isovist area, perimeter, integration and connectivity values were determined by comparison of differences between all areas of social interaction and circulation of the following spaces within three separate periods: ground floor, entrances area, foyer, consultation/booking office and the sitting areas. At second stage, the correlation between the frequency of the use of buildings and syntactic values were obtained in building's social and physical structure. KHEM's correlation between the user's frequency and syntactic values are more significant than PAKE and CKM's correlation values By detailing physical space and its usage, the correlation between the frequency spatial behavior that occur social interaction between two or more individuals and the space syntax values are also revealed. By these correlation values, how the social interaction areas in culture centers have changed in time is determined via qualitative results. In the last chapter of the thesis, the relationship between the frequency of usage of social interaction spaces and the space/architectural program has been demonstrated syntactically by analyzing the social interaction of different term's cultural centers. As a result, it was showed that strong or weak programming of building has varied in time based on the context of publicity. 1930 to present, social interaction have been increasingly spreading in building that cultural centers built different term. In the context of the thesis, while the changing of the architectural programming at the cultural centers that have multiple functions has demonstrated by space syntax method, the cultural centers come from which programs in the context of publicity and how they changed/is changing. Thesis contributes that the social life of the building is being understand better by analyzing the syntactic. However method of space syntax that is analyzed the possibility of spatial and social structure is expected to make a contribution in the cultural center building typology.Yüksek LisansM.Sc