Nationaal Socialistisch Taalbeleid in Nederland voor en Tijdens de Bezetting 1940 - 1945

Het centrale doel van dit onderzoek is de maatregelen op het gebied van de taalpolitiek, die de overheid tijdens de Duitse bezetting heeft genomen, in kaart te brengen. Aangezien de kiemen van een nieuw, bewust gepland taalgebruik al vanaf 1931 in de NSB-kringen te bespeuren zijn, wordt er ook aan de “interne” nationaal-socialistische taalpolitiek voor de Tweede Wereldoorlog aandacht besteed. Klaarblijkelijk moet men er rekening mee houden dat de ingrepen op de taal in beide fasen een verschillende status hadden. Toch hebben we hier ervoor gekozen de feiten uit de periode voor en tijdens de bezetting samen te presenteren en het nationaal-socialistische taalbeleid in Nederland als één verschijnsel te bekijken, aangezien de procédés, de doeleinden maar ook de ijveraars van het nationaal-socialistische taalbeleid na de intocht van het Duitse leger vrijwel dezelfde bleven. Er lijken twee aspecten te zijn waar men zou kunnen bepleiten dat het om twee wezenlijk verschillende perioden gaat – de doelgroep en de “doordringendheid” van de standaardisatie. Het lijkt toch moeilijk bewijsbaar dat een invloed op de taalgemeenschap als geheel na de intocht als een hoofddoeleinde van de nationaal-socialisten gold (terwijl het vóór de intocht niet het geval was). Wel zijn er aanwijzingen dat sommige aspecten van de standaardisatie tijdens de bezetting juist elitistisch waren (bv. het jargon van de Germaanse SS). Ook de “doordringendheid” van de nationaal-socialistische taalpolitiek lijkt tijdens de bezetting niet groter te zijn geworden. Aangezien de nationaal-socialistische ingrepen op dit gebied niet bepaald opvallend waren en er onder de bevolking geen bereidheid was om deze ingrepen te accepteren/implementeren, is het moeilijk aan te tonen dat de Nederlandse taalgemeenschap zich van deze taalpolitiek bewust was en, als dat wel het geval was, dat ze na mei 1940 meer bekend en invloedrijk was. Dat het om een gerechtvaardigde aanpak gaat, laat ook de enige beschikbare studie over het taalgebruik van de Nederlandse nationaal-socialisten - Toorn, 1991 – zien. Toorn maakt duidelijk dat de nieuwe omstandigheden weinig aan het taalgebruik, maar ook de perceptie van de taal, veranderden. Doorgaans staat de invloed op de Nederlandse taalgemeenschap centraal terwijl het beleid i.v.m. de Duitse taalgemeenschap in Nederland buiten beschouwing is gelaten. Wel komt Duits als tweede taal aan de orde