AMELİYAT SONRASI EKSTÜBE EDİLEN HASTALARDA SOĞUK BUHAR UYGULAMASININ BOĞAZ AĞRISI ÜZERİNE ETKİSİ

Bu çalışmada, genel anestezi uygulanan hastalarda ekstübasyon sonrası ilk altı saatlik dönemde verilen soğuk buharın boğaz ağrısı üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlandı. Araştırma, Aralık 2016-Ağustos 2017 tarihleri arasında Denizli Servergazi Devlet Hastanesi’ nde Ameliyathane, Genel Cerrahi I ve Genel Cerrahi II Kliniğinde kolesistektomi ameliyatı uygulanan 64 hasta ile deneysel olarak gerçekleştirildi. Araştırma verileri, ASA (American Society of Anesthesiologists) sınıflandırması, mallampati skorlaması, hasta tanıtım formu, ameliyat sırası hasta değerlendirme formu, Ramsey Sedasyon skalası, Sayısal Ağrı Skalası-Numerical Rating Scale, ağrının lokalizasyonu değerlendirme formu, ses kısıklığı, boğaz kuruluğu ve yutma güçlüğü değerlendirme formu ve kaf basınç ölçer ile toplandı. Çalışma grubundaki hastalar ekstübe olup uyanma ünitesine geldikten sonra uyanıklığı değerlendirmek için Ramsey sedasyon skalası kullanıldı. Bu skalaya göre skoru iki olan hastaların boğaz ağrısı, ağrının lokalizasyonu, ses kısıklığı, boğaz kuruluğu ve yutma güçlüğü değerlendirildi. Çalışma grubunda veriler toplandıktan sonra 15 dakika süre ile soğuk buhar uygulandı. Uygulama araştırmacı tarafından yapıldı. Soğuk buhar uygulaması bittikten sonra hastaların boğaz ağrısı, ağrının lokalizasyonu, ses kısıklığı, yutma güçlüğü ve boğaz kuruluğu tekrar değerlendirildi. İkinci ve altıncı saatlerde; aynı işlem basamakları tekrarlandı. Kontrol grubundaki hastalar klinik prosedürlerine göre izlendi. Klinik prosedürlerinde herhangi bir işlem veya girişim yapılmayıp sadece hasta izlemi yapıldı. Kontrol grubu da 0., 2. ve 6. saatlerde aynı formlarla verileri toplandı. Çalışma ve kontrol grubuna 24. saatte sadece aynı formlar ile değerlendirildi. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel yöntemler (yüzdelik hesaplamalar, ortalama, standart sapma, medyan), Parametrik (t testi), nonparametrik (Mann Whitney U testi, Wilcoxon) testler kullanıldı. Ameliyat sonrası çalışma grubu ve kontrol grubunda bulunan hastaların yaş ortalaması ile cinsiyet, eğitim düzeyi, beden kitle indeksi, sigara içme durumu, kronik hastalık varlığı ve ameliyat öyküsü dağılımları incelendiğinde, gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı. Ameliyattan sonra 0.saatte, çalışma (.06±1.83) ve kontrol grubundaki hastaların (1.16±1.69) boğaz ağrısı puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı, 2.saatte, çalışma grubundaki hastaların boğaz ağrısı puan ortalamasının (1.47±1.74) kontrol grubundakilere (1.72±1.71) göre düşük olduğu, ancak puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı, 6.saatte, çalışma grubundaki hastaların boğaz ağrısı puan ortalamasının (1.13±1.43) kontrol grubundakilere (1.81±1.96) göre düşük olduğu, puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı, 24. saatte, çalışma ve kontrol grubundaki hastaların boğaz ağrısı puan ocrtalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı. Bu çalışmada ilk altı saatlik dönemde verilen soğuk buharın, boğaz ağrısı üzerine etkisi bulunmadı.İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vii ŞEKİLLER DİZİNİ viii RESİMLER DİZİNİ ix TABLOLAR DİZİNİ x EKLER DİZİNİ xii ÖZET xii ABSTRACT xiv 1. GİRİŞ 1 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi 1 1.2. Araştırmanın Amacı 3 1.3. Araştırmanın Hipotezleri 3 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Solunum Yolları 4 2.1.1. Üst Hava Yollarının Anatomisi 4 2.1.1.1. Burun 4 2.1.1.2. Farenks 4 2.1.1.3. Larenks 5 2.1.2. Alt Hava Yollarının Anatomisi 6 2.1.2.1. Trakea 6 2.1.2.2. Akciğerler 6 2.1.2.3. Bronş ve Bronşioller 6 2.1.2.4. Alveoller 7 2.2. Endotrokeal Entübasyon 7 2.2.1. Entübasyon Endikasyonları 7 2.2.2. Endotrakeal Entübasyon Tekniği 9 2.2.3. Entübasyonda Kullanılan Araç ve Gereçler 9 2.2.3.1. Endotrakeal Tüpler 10 2.2.3.2. Laringoskoplar 10 2.2.4. Havayolunun Değerlendirilmesi ve Yardımcı Testler 11 2.2.4.1. Orofaringeal Görünüm (Mallampati sınıflaması) 12 2.2.4.2. Laringoskopik Görünüm (Cormack ve Lehane sınıflaması) 12 2.2.5. Endotrakeal Entübasyon Komplikasyonları 13 2.2.5.1. Ekstübasyon Sonrasında Görülen Komplikasyonlar 15 2.3. Safra Kesesi ve Biliyer Sistem 17 2.3.1. Safra Taşları (Kolelitiyazis) 17 2.3.2. Safra Kesesi Taşları Oluşumu İçin Risk Faktörleri 18 2.3.3. Cerrahi Tedavi Yöntemleri 18 2.4. Ağrı 19 2.4.1. Ağrı Tipleri 20 2.4.2. Ağrı Değerlendirme Yöntemleri 20 2.4.3. Endotrakeal Entübasyona Bağlı Boğaz Ağrısı Nedenleri 21 2.4.4. Ağrı Tedavi Yöntemleri 22 2.4.4.1. Farmakolojik Olmayan Yöntemler 22 2.4.4.1.1. Soğuk Uygulama 23 2.4.5. Endotrakeal Entübasyona Bağlı Boğaz Ağrısı Tedavi Yöntemleri 24 2.4.6. Boğaz Ağrısı ile İlgili Yapılan Çalışmalar 25 3. GEREÇ VE YÖNTEM 27 3.1. Araştırmanın Tipi 27 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri 27 3.3. Araştırmanın Zamanı 27 3.4. Araştırmanın Evren ve Örneklemi 27 3.5. Araştırmaya Dahil Edilme ve Araştırmadan Dışlanma Kriterleri 30 3.6. Veri Toplama Araçları 31 3.6.1. Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu 31 3.6.2. Hasta Tanıtım Formu 31 3.6.3. ASA (American Society of Anesthesiologists) Sınıflandırması 32 3.6.4. Mallampati Skorlaması 32 3.6.5. Ameliyat Sırası Hasta Değerlendirme Formu 33 3.6.6. Ramsey Sedasyon Skalası 33 3.6.7. Sayısal Ağrı Skalası-Numerical Rating Scale (NRS) 33 3.6.8. Ağrının Lokalizasyonu Değerlendirme Formu 34 3.6.9. Ses Kısıklığı, Boğaz Kuruluğu ve Yutma Güçlüğü Değerlendirme Formu 35 3.6.10. Kaf Basınç Ölçer 35 3.6.11. Hikoneb 906 HC Ultrasonik Buhar Makinası 36 3.7. Verilerin Toplanması 37 3.8. Verilerin Değerlendirilmesi 39 3.9. Araştırmanın Sınırlılıkları ve Güçlükleri 39 3.10. Araştırmanın Etik Yönü 39 4. BULGULAR 40 4.1. Çalışma ve Kontrol Grubunun Tanımlayıcı Özelliklerine İlişkin Bulguların İncelenmesi 40 4.2. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastaların ASA sınıflaması ve Mallampati Skorlarına İlişkin Bulgularının İncelenmesi 41 4.3. Ameliyat Sırası ve Sonrasında Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastalara Yapılan Girişimlere İlişkin Bulguların İncelenmesi 42 4.4. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastalara Ameliyat Sırası ve Sonrasında Verilen Analjezik İlaçlarına İlişkin Bulguların İncelenmesi 43 4.5. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastalarda Entübasyona Bağlı Boğazda Oluşan Sorunlara İlişkin Bulguların İncelenmesi 44 4.6. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastaların Boğaz Ağrısı Varlığına İlişkin Bulguların İncelenmesi 48 4.7. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastaların Boğaz Ağrısı Lokalizasyonu İle İlişkili Bulguların İncelenmesi 48 4.8. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastalarda Boğaz Ağrısı Puan Ortalamasına İlişkin Bulguların İncelenmesi 49 4.9. Çalışma ve Kontrol Grubu Hastalarının Boğaz Kuruluğu Puan Ortalamasına İlişkin Bulguların İncelenmesi 51 4.10. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastalarda Yutma Güçlüğü Puan Ortalamasına İlişkin Bulguların İncelenmesi 53 4.11. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hastalarda Ses Kısıklığı Puan Ortalamasına İlişkin Bulguların İncelenmesi 55 5. TARTIŞMA 58 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 62 KAYNAKLAR 64 EKLER 74 ÖZGEÇMİŞ 8