A university’s responsibility for shaping students civic attitudes

Zasadniczym zagadnieniem artykułu jest kwestia odpowiedzialności uczelni za kształtowanie postaw obywatelskich studenta. Wydaje się, że takie zadanie jest skutkiem ubocznym czy też jednym z pozapoznawczych celów działalności kształcącej (edukacyjnej) uczelni: nie tylko merytorycznie przygotowuje do przyszłego zawodu, lecz także zakłada, skoro jej absolwenci będą pełnili różne funkcje w życiu społecznym, politycznym, to powinni uzyskać pewien kapitał intelektualny, który pozwoli im je realizować. W tekście skupiam się na pokazaniu różnych założeń warunkujących rozumienie wiedzy oraz ram instytucjonalnych, w jakich nauka i edukacja funkcjonują w pluralistycznym społeczeństwie. Omawiam więc: (1) aspekt ontologiczny, czyli kto jest podmiotem odpowiedzialności, (2) aspekt epistemologiczny, czyli kwestię wyróżnionej pozycji uczonych w stosunku do pozostałych członków społeczności, (3) aspekt aksjologiczny, czyli pluralizm aksjologiczny współczesnych społeczeństw, (4) w kontekście fenomenu postprawdy, jako zjawiska zagrażającego racjonalnym postawom obywateli, oraz (5) przemian zachodzących w obszarze wzorców uprawiania nauki: od „republiki uczonych” do „nauki dobrze uporządkowanej”, (6) pozycję ekspertów w kontekście kategorii reprezentacji różnych opcji aksjologicznych przy okazji prezentacji wiedzy dla obywateli w ramach instytucji społeczno-politycznych społeczeństwa opartego na wiedzy, a także formułuję ostateczne konkluzje dotyczące zasadności wysuniętej hipotezy, że uczelnia jest odpowiedzialna za kształtowanie postaw obywatelskich studentów.The main problem of the paper is this: should we ascribe to the University responsibility for shaping students citizenship (civic attitudes)? It seems that such a task might be understood as a secondary or extra-cognitive educational aim of the University, which aims not only to provide knowledge in a defined domain of study required by the future occupation, but also take into account that the alumni are going to fulfil various social or political functions and they require suitable intellectual capital for it. I focus on various commitments, which condition our understanding of the knowledge and institutional frameworks in which science and education function in modern pluralistic societies. In the paper I discuss: (i) the ontological aspect of the responsibility bearer, (ii) the epistemic aspect of a special role of the man of knowledge in relation to the other members of society, (iii) axiological aspects, by which I mean the problem of axiological pluralism of our societies, (iv) the context of the post-truth phenomenon which endangers rational attitudes of citizens, (v) some pragmatic shifts in scientific practices patterns: from die Gelehrterepublik [republic of science] to well-ordered science; (vi) the role of experts as representatives of various axiological options justified by scientific knowledge in relation to decision-making in the framework of the social and political institutions of the ‘knowledge society’. And in the end (vii) I formulate final conclusions in favour of my main hypothesis that the University (as a body) is responsiblefor students’ civic attitudes in theeducational process