Hoe de organisatie van geestelijke gezondheidszorg voor ouderen verbeteren ? : Synthese

39 p.ill.,De geestelijke gezondheidszorg van kinderen en volwassenen is in afzonderlijke systemen georganiseerd, maar hoe staat het met de ouderen? Hoort hun mentale zorg ook in een afzonderlijk netwerk, of kan deze worden geïntegreerd in het bestaande systeem voor ‘volwassenen’? Volgens het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) mag de leeftijd niet bepalend zijn om iemand als ‘oudere’ te beschouwen. De ouderen vormen immers een zeer heterogene bevolkingsgroep, met mensen die nog in goede vorm zijn en met andere, zeer kwetsbare personen. Daarnaast stelt het KCE dat de huisarts een zeer belangrijke rol moet blijven spelen bij de behandeling van lichamelijke en psychische problemen. Voor sommige psychische problemen is er echter een specifieke kennis vereist. Daarom pleit het KCE voor een verruiming van de geestelijke gezondheidszorg van ‘volwassenen’ naar de ouderen. Deze zorg kan worden versterkt door (nog op te leiden) specialisten in geestelijke gezondheidszorg voor ouderen, en door het accent te leggen op zorgverlening de vertrouwde leefomgeving en op een samenwerking tussen alle zorg – en hulpverleners.VOORWOORD 1 -- KERN-BOODSCHAPPEN 2 -- SYNTHESE 4 -- 1. WAAROM DEZE STUDIE? 7 -- 1.1. OOK OUDEREN KUNNEN KAMPEN MET GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORGPROBLEMEN 7 -- 1.2. DE HERVORMING VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG IN BELGIË 8 -- 1.2.1. Therapeutische projecten: de ouderen als een aparte doelgroep 8 -- 1.2.2. Hervorming ‘artikel 107’ en overleg rondom de psychiatrische patiënt: ouderen vormen geen aparte doelgroep meer 8 -- 1.2.3. Protocol 3: de ouderen als doelgroep, maar niet specifiek voor geestelijke gezondheidszorg 9 -- 1.2.4. Organisatie- en financieringsmodel voor psychologische zorg: geen leeftijdsgrens 9 -- 1.3. DE HERVORMING VAN DE LANGDURIGE ZORG VOOR OUDEREN 10 -- 1.4. ONDERZOEKSVRAGEN 10 -- 1.5. WERKDEFINITIES 10 -- 1.6. METHODEN DIE IN DEZE STUDIE WORDEN GEBRUIKT 11 -- 1.7. REIKWIJDTE VAN HET ONDERZOEK 12 -- 2. WAT LEREN WE UIT DE WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR? 12 -- 2.1. THEORETISCHE PRINCIPES EN MODELLEN 12 -- 2.1.1. De C.A.R.I.T.A.S-principes 12 -- 2.1.2. Het Chronic Care-model (CCM) 13 -- 2.1.3. Vier strategieën om het theoretisch model operationeel te maken 14 -- 2.2. BELEMMERINGEN VOOR DE TOEGANKELIJKHEID VAN DE GGZ VOOR OUDEREN 15 -- 2.3. HET BELANG VAN DE EERSTELIJNSGEZONDHEIDSZORG 16 -- 2.4. PERCEPTIE VAN HET BELGISCHE SYSTEEM DOOR DE STAKEHOLDERS T.A.V. DE REFERENTIEMODELLEN IN DE LITERATUUR (ONLINE ENQUÊTE) 16 -- 2.4.1. Perceptie van de stakeholders 16 -- 2.4.2. Voorgestelde pistes voor verbetering 17 -- 3. WAT LEREN WE UIT BUITENLANDSE VOORBEELDEN? 18 -- 3.1. GLOBALE TENDENSEN 18 -- 3.2. ZORGORGANISATIE 19 -- 3.2.1. Huisartsen 19 -- 3.2.2. Gespecialiseerde zorgverleners 19 -- 3.2.3. Lokale centra voor geestelijke gezondheidszorg 19 -- 3.2.4. Mobiele psychiatrische teams 20 -- 3.2.5. Crisisteams 20 -- 3.2.6. Dagdiensten 20 -- 3.2.7. Ziekenhuizen 20 -- 3.2.8. Woonzorgcentra (nursing homes) 21 -- 3.3. BELANGRIJKSTE BELEMMERINGEN EN OPLOSSINGEN 21 -- 3.3.1. Stigmatisering en slechte informatie 21 -- 3.3.2. Gebrek aan communicatie en onjuiste doorverwijzing 21 -- 3.3.3. Gebrek aan ervaring en opleiding van de zorgteams 21 -- 4. HUIDIG GEBRUIK VAN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG DOOR OUDEREN IN BELGIË 22 -- 4.1. HET GEBRUIK VAN GGZ DOOR OUDEREN IN INSTELLINGEN 22 -- 4.2. HET GEBRUIK VAN DE GGZ DOOR OUDEREN BUITEN DE INSTELLINGEN 24 -- 4.2.1. De diensten voor geestelijke gezondheidszorg (CGG-SSM) 24 -- 4.2.2. Psychiatrische teams aan huis. 24 -- 4.2.3. Ambulante zorg 25 -- 4.2.4. Specifieke projecten voor ouderen 26 -- 4.2.5. Psychosociale rehabilitatieprogramma's 27 -- 5. KERNBOODSCHAPPEN 28 -- 5.1. WAT ZIJN DE BASISVEREISTEN VOOR EEN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG AFGESTEMD OP DE BEHOEFTEN VAN OUDEREN? 28 -- 5.1.1. De zorg mag niet worden georganiseerd op basis van leeftijd, maar op basis van specifieke behoeften en kwetsbaarheid 28 -- 5.1.2. Alleen een nauwe samenwerking tussen de verleners van somatische, psychische en sociale zorg kan tot een werkelijk holistische zorg leiden. 28 -- 5.1.3. De zorg moet in verschillende contexten worden verleend 29 -- 5.2. MEER ALGEMENE OVERWEGINGEN VOOR HET GEHELE SYSTEEM 31 -- 5.2.1. Bewustmaking en vroegtijdige detectie 31 -- 5.2.2. Actief partnerschap met patiënten en mantelzorgers 32 -- 5.2.3. Opleiding van professionele hulp- en zorgverleners 32 -- 5.2.4. Ontwikkeling en verspreiding van praktijken die op wetenschappelijk bewijs zijn gebaseerd (Evidence-based practices) 32 -- 5.2.5. Betere gegevensverzameling in de ambulante zorg 33 -- 5.3. CONCLUSIE 33 -- 5.3.1. Een apart netwerk opzetten of het bestaande netwerk uitbreiden en uitwerken? 33 -- 5.3.2. Naar een zorg in de directe leefomgeving 34 -- 5.3.3. Verandering brengen in vaste modellen 35 -- AANBEVELINGEN 3