L'accueil officiel des souverains et des princes à Athènes à l'époque hellénistique

Eric Perrin-Saminadayar Η επίσημη υποδοχή των ηγεμόνων και των πριγκίπων στην Αθήνα κατά την ελληνιστική περίοδο σ. 354-375 Αφηγούμενος την επίσημη επίσκεψη του Αττάλου Α' στην Αθήνα το 200 π.Χ., ο Πολύβιος τονίζει στην εξαιρετική υποδοχή που επιφύλαξε στο βασιλέα ολόκληρη η πόλη. Περιγράφει ένα πρωτόκολλο απαντήσεως, βασιζόμενο σε ένα πρότυπο που συναντάμε σε άλλες περιοχές για άλλους βασιλείς. Στην Αθήνα όμως, παρόλο που υπήρχε πρωτόκολλο που όριζε την υποδοχή των σημαντικών προσώπων, δεν εφαρμοζόταν μόνο προς τους βασιλείς σε επίσημη επίσκεψη: κατά την ελληνιστική περίοδο οι εκπρόσωποι των «φίλων και συμμάχων» του δήμου, όπως επίσης και οι Ρωμαίοι είχαν την ίδια πολυτελή μεταχείριση. Το αθηναϊκό πρωτόκολλο, όπως αναβιώνει μέσα από μερικές επιγραφές και κάποιες γραπτές πηγές, προέβλεπε υποδοχή στον Πειραιά από εφήβους και άρχοντες, οι οποίοι συνόδευαν το τιμώμενο πρόσωπο έως την Αθήνα, σε λαμπρή πομπή· πρόκειται για τη λεγόμενη απάντησις. Στη συνέχεια, η παραμονή (αποδοχή) διέπετο επίσης από κανόνες, ενώ την ευθύνη της διεξαγωγής της αναλάμβανε άρχοντας, ειδικά επιφορτισμένος με την υποδοχή· στην Αθήνα η παραμονή περιλάμβανε θυσίες σε δημόσια ιερά, δημόσιο γεύμα αλλά και μια αθηναϊκή ιδιαιτερότητα, την ομιλία ενώπιον των πολιτών.Eric Perrin-Saminadayar The Official Welcomes of Sovereigns and Princes in Athens during the Hellenistic Period p. 351-375 In reporting the official visit made by Attalus I to Athens in 200 BC, Polybius stresses the exceptional welcome the sovereign received on the part of the entire city. He describes a protocol of apantesis in accordance with a model met with elsewhere for other sovereigns. Now at Athens, if a protocol indeed existed regulating the welcome of important persons, this was not uniquely reserved for sovereigns on an official visit: in the Hellenistic period the representatives of the "friends and allies" of the people, as well as of the Romans, were treated in just as sumptuous a manner. The Athenian protocol, which several inscriptions and some literary texts make it possible to reconstruct, envisaged a welcome at Piraeus by the ephebes and magistrates, who escorted the honoured personage to Athens with great pomp: this was the apantesis. Afterwards the visit itself (apodoche) was also regulated and its organisation entrusted to a magistrate specially allocated for the reception. At Athens this consisted of sacrifices in the civic sanctuaries, a public dinner and — an Athenian speciality — an oration before the people.Éric Perrin-Saminadayar L'accueil officiel des souverains et des princes à Athènes à l'époque hellénistique p. 351-375 En rapportant la visite officielle qu'Attale Ier fit à Athènes en 200 av. J.-C., Polybe insiste sur l'accueil exceptionnel que le souverain reçut alors de la part de la cité tout entière. Il décrit un protocole d'apantèsis, selon un modèle que l'on rencontre ailleurs pour d'autres souverains. Or à Athènes, s'il existait bien un protocole régissant l'accueil des personnages importants, celui-ci n'était pas uniquement réservé aux souverains en visite officielle : à l'époque hellénistique, les représentants des «amis et alliés » du peuple, ainsi que les Romains furent traités de manière aussi somptueuse. Le protocole athénien, que plusieurs inscriptions et quelques textes littéraires permettent de reconstituer, prévoyait un accueil au Pirée par les éphèbes et les magistrats, qui escortaient à Athènes le personnage honoré en grande pompe ; c'est l'apantèsis. Ensuite, le séjour (apodochè) était lui aussi réglementé et son déroulement confié à un magistrat spécialement affecté à la réception ; à Athènes, il comportait des sacrifices dans les sanctuaires civiques, un repas public et, spécificité athénienne, un discours devant le peuple.Perrin-Saminadayar Eric. L'accueil officiel des souverains et des princes à Athènes à l'époque hellénistique. In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 128-129, livraison 1, 2004. pp. 351-375