Archéologie expérimentale à propos des chapiteaux « nabatéens » du temple d'Aphrodite à Amathonte (Chypre)

Η μελέτη της λάξευσης των λίθων του ναού της Αφροδίτης απαιτεί μια επανεξέταση των προβλημάτων γεωμετρικού προσδιορισμού των λεγόμενων «ναβατηνων» κιονόκρανων και μια διερεύνηση των πιθανών δεσμών τους με τα σύγχρονα πρότυπα που φέρουν φύλλα άκανθας. Η εφαρμογή της πειραματικής αρχαιολογίας στην κατασκευή ενός λίθινου δείγματος σε κλίμακα ένα προς τέσσερα επιτρέπει να διατυπωθούν συγκεκριμένες και ασφαλείς προτάσεις στον τομέα αυτό. Σήμερα έχει πλέον αποδειχτεί ότι μπορούμε, με βάση ένα κιονόκρανο του τύπου αυτού, να συνεχίσουμε τη λάξευση του με στόχο την κατασκευή ενός μοντέλου με φύλλα άκανθας. Ωστόσο, η κατασκευή του τελευταίου δεν προϋποθέτει την ίδια γεωμετρική αυστηρότητα στη φάση της απολάξευσης. Το πρώτο έχει σχεδιαστεί και λαξευτεί εξαρχής για να παρουσιάζει αυτή την τελική μορφή, ενώ η υπερβολικά αδρή και μη ακριβής λάξευση του δεύτερου δεν επιτρέπει τη μετατροπή του σε κιονόκρανο ναβατηνού τύπου. Το πείραμα επέτρεψε επίσης να προσδιοριστούν με σαφήνεια τα διάφορα στάδια λάξευσης του κιονόκρανου.A study of the shaping of the blocks of the temple of Aphrodite necessitates a revision of the question of the geometrie definition of the so-called "Nabatean" capitals and an examination of their possible links with the contemporay models with acanthus leaves. Experimental archaeology applied to the carving of a stone example on a quarter scale makes it possible to put forward concrete and confident suggestions in this matter. It can be shown that, starting with a capital of this type, it is possible to continue shaping it so as to produce a model with acanthus leaves, but the production of the latter does not involve the same geometrie precision in its roughly hewn phase. The first from the start is conceived and carved to be presented definitively in this state, while the dressing of the second is generally too rough and imprecise for it to be later transformed into a capital of Nabatean type. The experiment has also made it possible to define clearly the different practical stages in the carving of this member.L'étude de la taille des pierres du temple d'Aphrodite nécessite une révision des questions de définition géométrique des chapiteaux dits « nabatéens » et une recherche de leurs liens éventuels avec les modèles contemporains à feuilles d'acanthe. L'archéologie expérimentale appliquée à la réalisation d'un exemplaire en pierre à l'échelle un quart permet d'avancer des propositions concrètes et sûres dans ce domaine. Il est maintenant prouvé que l'on peut, à partir d'un chapiteau de ce type, poursuivre sa taille pour produire un modèle à feuilles d'acanthe, mais la production de ce dernier n'implique pas la même rigueur géométrique dans sa phase d'épannelage. Le premier est conçu et taillé d'emblée pour être présenté définitivement dans cet état, tandis que l'épannelage du second est généralement trop fruste et imprécis pour que l'on puisse le transformer en un chapiteau de type nabatéen. L'expérience a également permis de bien définir les diverses étapes pratiques de taille de cet élément.Bessac Jean-Claude, Raboteau Arle. Archéologie expérimentale à propos des chapiteaux « nabatéens » du temple d'Aphrodite à Amathonte (Chypre). In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 126, livraison 2, 2002. pp. 415-430