De tegenprestatie, analyse en rechtsvragen

In 2012 is de verplichting van bijstandsgerechtigden ingevoerd om een tegenprestatie te verrichten in ruil voor hun uitkering. Verschillende parlementariërs spraken hun verontwaardiging uit bij dit voorstel van destijds Rutte-1. Werken niet voor loon maar als tegenprestatie voor een uitkering, komt dat niet neer op dwangarbeid? Mag de overheid zoiets van haar burgers vragen alleen omdat ze in de bijstand zitten? Anderen vroegen zich af of er geen verdringing zal optreden als mensen werk voor niets doen dat voorheen door betaalde krachten werd gedaan. Er was in de debatten niet zoveel aandacht voor het feit dat de gemeente Rotterdam de tegenprestatie allang had omarmd als middel om mensen in de bijstand meer bij de samenleving te betrekken. Of het Rotterdamse model navolging zal vinden, is nog een open vraag. Wel is staatssecretaris Klijnsma - enigszins verbazingwekkend voor een bewindspersoon van een partij die destijds tegen de tegenprestatie heeft gestemd - op oorlogspad jegens gemeenten die het middel niet willen inzetten. Zolang ze hierin volharden krijgen ze van haar geen toestemming te experimenteren met vrijstellingen van de sollicitatieplicht. In de bestuurlijke verhouding tussen rijk en gemeenten is dit een nieuw drukmiddel, zachter dan een wetswijziging maar misschien wel even effectief. Alle reden dus om stil te staan bij de vragen die de Rotterdamse tegenprestatie vanuit juridisch perspectief oproept