Ivo Vidan’s anthropological/cultural comparativism

U članku se raspravlja o ulozi koju Ivo Vidan ima u zagrebačkoj književnoznanstvenoj školi. Profesor na katedri za englesku književnost, Ivo Vidan doktorirao je na Sveučilištu u Nottinghamu u Velikoj Britaniji na djelu Josepha Conrada. To istraživanje imalo je velik utjecaj na njegov kasniji rad, koji možemo opisati kao postkolonijalni i kulturološki, iako Vidan nikada ne rabi te termine. Umjesto toga on upotrebljava termine kontekst (Tekstovi u kontekstu), intertekst (Engleski intertekst hrvatske književnosti) i aura (Tumačiti auru). Ti termini upućuju na pomak u njegovim teoretskim promišljanjima. U prvoj knjizi zaokuplja ga način na koji kontekst sudjeluje u proizvodnji značenja teksta. U drugoj knjizi u središtu je njegova interesa intertekst. U svojoj posljednjoj knjizi Vidan se vraća pitanju konteksta, koji sada opisuje kao auru koja određuje i definira značenje teksta. Pišući o hrvatskoj književnosti u usporedbi s europskima, posebice anglofonima, Vidan polazi sa stajališta da takva usporedba nikada ne treba biti vrijednosna. Ili, kao što sam kaže: »Bitno je uočiti funkciju koju intertekstualni odnosi imaju u pojedinom tekstu. Njome se naime književni tekstovi i kodovi upisuju u dinamiku literarnih procesa i integriraju u cjelokupnost kulture. [...] Tekst, transtekstualnost, djeluje intertekstualno u svakoj vrsti odnosa koji se uspostavljaju.« Ta tvrdnja, koja je bliska postkolonijalnom stajalištu (Said, Gibbons) po dinamici između »središta« i »periferije«, gdje »središte« ne samo da definira »periferiju« nego i »periferija« upotpunjuje značenje »središta«, može se opisati kao antropološka/kulturna komparatistika.Ivo Vidan played an important role in the definition of the Zagreb school of critical thought. A professor of English literature, Vidan received his Ph.D. from the University of Nottingham for a thesis on Conrad. This had an important impact on his further research interests which were in many respects cultural and postcolonial though Vidan never used either term. Instead, in his book-long studies he uses the terms context (Texts in Context), intertext (English Intertext of Croatian Literature) and aura (Explicating the Aura). The sequence of these terms points to an important shift in his theoretical approach. In the first book he is concerned with the ways in which a context participates in the production of a text. In his second book his interest shifts to the operations of intertextuality. In his last book, Vidan returns to the question of contexts, now described in terms of an aura, the metaphor suggesting the dynamics between the meaning of the text and the context in which it is realized. Writing about Croatian literature in comparison to its European, in particular Anglophone context, Vidan states that such a comparison should not be evaluative, or as he puts it: »It is not the actual amount of borrowing [...] that matters most, but the function which these borrowings acquire in their new context. Our concern is not only with what they contribute to the Croatian text but also how these appropriations from foreign sources make part of the world view [...]«, SRAZ, 1997: 391–392). This approach, which can be described as anthropological/ cultural comparativism, is close to the postcolonial understanding of the dynamics between the »centre« and »periphery« (Said, Gibbons), whereby the periphery is not only influenced by the centre, but also contributes to it