Gedisciplineerd kijken

Vergelijkende beeldanalyse als epistemologisch gefundeerd alternatief (‘historisch formalisme’) voor zowel de traditionele kunstgeschiedenis als de postmoderne cultural en visual culture studiesKijken is voor alle wetenschappers die visuele artefacten uit de geschiedenis onderzoeken – fotografie, schilderijen, film, architectuurtekeningen, prenten en reclame – een eerste vereiste. Maar om te weten wat men ziet moet men beschikken over begrippen om gelijktijdig en gelijksoortig beeldmateriaal te kunnen vergelijken. Gedisciplineerd kijken vraagt dan ook om reflectie ten aanzien van het kunst- historisch taalgebruik: de woorden en de concepten die men gebruikt om beeldmateriaal te benoemen en te beschrijven doen er toe. Zonder kennis van de woorden en hun samenhang in historische teksten kan er geen kunsthistorische analyse van schilderijen plaatsvinden. De schilderijen zijn immers temidden van bepaalde opvattingen over kunst ontstaan. Hoe men de status van de kunstenaar aanduidt (in termen van ingenium of in termen van psychologische zelfexpressie), of men de imitatio van een schilderij vermakelijk noemt vanwege het vermogen lelijkheid en schoonheid weer te geven of vanwege de ideale schoonheid die het oproept, hoe over schilderen wordt gedacht, als een handwerk of een ars (waartoe naast een leerbaar systeem, ook aanleg en oefening behoort), dan wel als een systeem van academische schoonheidsidealen of als het product van een maatschappelijke voorhoede die per definitie culturele grenzen overschrijdt – dat alles is historisch gedateerd