Repozitorijumi: digitalni resursi savremenog obrazovanja

Digitalizacija, podržana razvojem World Wide Web-a, već decenijama transformiše procese obrazovanja i naučnog rada. U ovom radu akcenat je postavljen na promeni koja je nastala u načinu pristupanja rezultatima naučnog rada. Tradicionalni način diseminacije rezultata, baziran na štampanim medijima (časopisi, monografije, zbornici, izveštaji, podaci i slično) pokazao je značajne nedostatke, a među najvažnijim je nemogućnost globalnog pristupa i jednostavne replikacije (posebno relevantno u slučaju podataka). Da bi se prevazišla navedena ograničenja uvode se digitalni repozitorijumi, odnosno sistemi dizajnirani za prikupljanje, organizovanje, skladištenje i deljenje digitalnih sadržaja. Osnovna namena digitalnih repozitorijuma je da čuvaju i stave na uvid odabrane rezultate, čime oni postaju javno dostupni i globalno vidljivi, ali i sačuvani u formatu koji odoleva tehnološkom napretku. Jedna od najvažnijih karakteristika digitalnih repozitorijuma je mogućnost pristupa sa bilo kog mesta, u bilo koje vreme, tako da ključni akteri obrazovnog procesa, nastavnici i studenti imaju mogućnost pristupa rezultatima naučnog rada. Posebnu pogodnost predstavljaju repozitorijumi koji se nalaze u režimu Otvorenog pristupa (Open Access), pri čemu je važno istaći da Republika Srbija podržava ovaj koncept. Digitalni repozitorijumi se mogu grubo podeliti na dve velike grupe, na repozitorijume radova (publikacija) i repozitorijume podataka (skupova ili setova podataka). Rad se oslanja na studiju slučaja i pozitivno iskustvo Instituta ekonomskih nauka koji od 2015. godine razvija institucionalni repozitorijum radova – IRIES i Centar podataka u društvenim naukama RS (SER-DAC) - repozitorijum skupova podataka, koji je inicijalno započeo razvoj 2012. godine, kroz realizaciju FP7 projekta SERSCIDA