Pamuk Yağının Hidrojenasyonunda Reaksiyon Hızı, Seçicilik ve İzomerizasyon

Bitkisel kaynaklı sıvı yağların çeşitli ürünlerde kullanımlarını sağlamak amacıyla bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin değiştirildiği işlemlere yağ modifikasyon teknikleri adı verilmektedir. Yağ modifikasyon teknikleri arasında en eski ve en yaygın olarak kullanılan yöntem hidrojenasyondur. Heterojen katalizleme yoluyla gerçekleşen ve ekzotermik bir tepkime olan hidrojenasyon; yağ asitlerinde yer alan çift bağ­ların hidrojenle doyurulması işlemidir. Hidrojenasyon işleminin mekanizması; reaksiyon hızı. hidrojenasyon seçiciliği ve izomer oluşumu kriterleriyle incelenmektedir. Bu çalışmada; rafine pamuk yağı. nikel katalizörü eşitinde: 120:C, 150CC ve 170:C işlem sıcaklıklarında kesikli bir re­aktörde hidrojene edilerek; hidrojene yağın kırılma indeksi, yağ asidi kompozisyonu, erime noktası ve katı yağ içeriği belirlenmiştir. Yağ asidi kompozisyonu verilerinin kullanımıyla iyot sayısı ve Linoleik seçiciliği değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen veriler; iyot sayısı ve kırılma indeksiyle işlem süresi arasında doğrusal bir ilişki bulunduğunu göstermektedir. Ayrıca hidrojenasyon; çoklu doymamış yağ asidi miktarını azaltır­ken; üründeki monoenoik asit ve doymuş yağ asidi miktarını arttırmıştır. İşlem sıcaklığının yükselmesi; Linoleik seçiciliğini arttırırken trans izo­mer oluşumunu hızlandırmıştır. Seçici olarak hidrojene edilen yağların erime karakteristikleri incelendiğinde; 20°C, 30°C ve 35°C sıcaklıklardaki katı yağ miktarlarının hızlı bir azalma gösterdiği, katı yağ içeriği eğrilerinin geniş bir skalaya sahip olduğu bulgulanmıştır. Seçici hidrojenasyonun, elde edilen ürünlerin erime noktasını düşürdüğü saptanmıştır