BİYODEDEKTİF; HAM PETROL SIZINTISI VE PETROL İLE İLGİLİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ ARAŞTIRMALARINDA BİYOMARKER VERİLERİNİN KULLANIMI

Kazalar veya ihmaller sonucunda ham petrol ve rafinasyon ürünlerinden itibaren oluşan deniz veya kara ekosistemindeki kirliliklerin biyomarkerler verileri ile araştırılması, kaynağa ait izlerin takibi ve buna neden eden kaynağın (petrol tankeri, gemi, tekne vb) ortaya çıkartılması son yıllarda sıkça uygulanan bir yöntemdir. Günümüzde detaylı ve gelişmiş aletsel yöntemlerle gittikçe gelişen bir araştırma türü olmuştur. Biyomarkerler petrol bileşenleri içindeki en önemli gruplardan biridir. Çok düşük miktarlarının bile gaz kromatografi-kütle spektrometre (GC-MS) cihazı kullanılarak belirlenebilmesi ve petrol için önemli tanımlayıcı bilgileri sağlaması nedeniyle yıllardır petrol jeolojisi çalışmalarında sıkça kullanılmasına neden olmuştur. Petroldeki alkanlar ve birçok aromatik bileşene göre biyomarkerler çevresel şartlarda bozunmaya karşı daha dayanıklıdır. Ayrıca, farklı jeolojik yaşlar ve koşullara dair belirteç olması nedeniyle farklı biyomarker parmak izlerini de oluştururlar. Böylece biyomarker incelemeleri ile sızıntının kaynağı, ayrımlanması, petrollerin tanımlanması ve korelasyonu ile çevresel etkenler nedeniyle gelişen bozunma sürecinin takibi sağlanabilmektedir. Bu makalede biyomarkerlerin kimyasal özellikleri kısaca anlatılarak, biyomarker tanımlama ve değerlendirilmesi, dağılımları, bileşimindeki bozunma etkileri, tanımlayıcı oranlar, petrol ve türevlerine ait sızıntı çalışmalarında biyomarker parmak izlerinin kullanımı ve bu kapsamda dünyada yapılan bazı örnek çalışmalar hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır