Belgeler Işığında Osmanlı Eğitiminde Yeni Sistem Arayışları Sürecinde Araç-Gereç Kullanımı / The Use of Equipments in the Pursuit of New System in Ottoman Education in the Lights of Documents

Abstract The concept of formation in the field of education seems to have a system of earlier and later approaches. In this context, the history of present Turkish Education System has also found meaningful. In order to explain how education system has developed from the past to present, it is useful to see the education system as the most important function in transferring the existing culture for the growth of future generations. All educational systems run by various groups, except for Enderun School, were connected to a system and a contemporary education system was evolved to provide government supervision. In addition, on realization of importance of education in development activities, Ottoman Empire started to focus on innovations in education systems. At the end of 1800s and beginning of 1900s, efforts were made to develop Ottoman Educaton System on permanent basis by using material equipments for learning which had associated to permanent change in educational behavior. It is observed that the state continued efforts to enhance efficiency of educational institutions till the state was powerless and weak during its last periods. Moreover, the evaluation of historical documents revealed that there was a check on study material by the state in the educational institutions. In other words, it was not allowed to teach a book until it is recommended by the state, hence some books were taken out from school. Another important point revealed during anlysis was related to women’ education. Women’s education gained importance parallel to view that every citizen must have educational opportunity. Öz Oluşum adını verdiğimiz kavrama eğitim boyutundan bakıldığında bir sistemin öncesi ve sonrası olduğu görülür. Günümüz Türk eğitim sisteminin de geçmişi bu bakımdan anlam kazanmaktadır. Gelecek kuşakların yetişmesinde mevcut kültürün aktarılmasının önemli bir işlevi bulunan eğitimin geçmişte nasıl yapıldığı konusunu aydınlatma amaçlı bu çalışmada belgeler ışığında günümüz eğitim sistemine ulaşmanın adım adım nasıl gerçekleştiğini görmek amaçlanmaktadır. 19. yüzyıla kadar Enderun mektebi dışında çeşitli grupların kendi görüş ve düşünceleri doğrultusunda verilen eğitim çabalarının artık bir sisteme bağlandığı, devletin gözetiminin ve denetiminin çağdaş eğitim sisteminin kurulmasıyla sağlanmaya çalışıldığı da bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna ilave olarak, gelişmenin yolunun eğime verilen önemden geçtiğinin düşüncesi de Osmanlı’yı eğitim arayışlarına itmiştir. 1800’lü yılların sonları ile 1900’lü yılların başında kalıcı izli davranış değişikliği olarak nitelendirilen öğrenmenin Osmanlı eğitim sisteminde, eğitimin olmazsa olmazı sayılabilecek araç, gereç kısaca materyal kullanımını belgeler ışığında ele alarak kalıcılığının sağlanmaya çalışıldığını görmek mümkündür. Devletin güçsüz kaldığı, zayıfladığı son dönemlerinde bile eğitim açısından birtakım çabaların gösterildiği, devletin en uzak yerlerdeki eğitim kurumlarına dahi ulaşmaya çalıştığı gözlemlenmektedir. Yine inceleme konusu yapılan belgelerden çıkarılacak bir sonuç da devletin okullarda okutulacak kitaplarla ilgili titiz bir inceleme yürüttüğü, müfredata uymayan kitaplara izin verilmediği yani her kitabın okullara önerilmediğidir.İnceleme sırasında vurgulanması gereken bir diğer nokta da 19. yüzyılın son dönemlerinde her vatandaşın eğitim alması gerektiği görüşünün ön plana çıkarak kadın eğitimine de gereken önemin verilmeye başlandığıdır