Using of genetic algorithms for modeling of reverse logistics process in household pharmaceutical waste collection project

Son dönemlerde fark edilmeye başlanan çevresel kirlenme ve bunun zararları sonucunda insanların çevre konusunda duyarlılıkları artmış, aynı hassasiyeti işletmelerden ve yönetimlerden de bekler hale gelmişlerdir. Tersine lojistik bu konuda büyük bir öneme sahiptir. Tersine lojistik ile işe yaramayan ürünlerin lojistik zincirinde tersine doğru akışı ile değer kazandırılması söz konusudur. Böylece bütün olarak atık olabilecek bir ürünün ayrıştırma ile en az miktarda atık ortaya çıkacak şekilde değerlendirilmesi işlemi gerçekleştirilir.Evsel atık ilaçların toplanması için etkin yöntemlerden biri tersine lojistik ağının kurulması ve etkin yönetilmesidir. Evsel ilaç atıkları olarak isimlendirilen bu ilaçlar, çöpe veya kanalizasyona atıldığında fark edilemeyecek derecede küçük zerreler halinde yayılmakta, birikmekte, deniz canlılarına, sulara ve dolaylı yollarla insanlara zarar vermektedirler. Bu zararların önüne geçilebilmesi için evsel ilaç atıklarının toplanmasına yönelik tersine lojistik zincirinin kurulması ve etkin olarak yönetilmesi gerekmektedir.Bu tezde evsel ilaç atıklarının toplanması projesinde atık ilaçların taşınması faaliyetine yönelik genetik algoritmanın kullanılması araştırılmıştır. Genetik algoritma, evrim mantığının matematiksel modele uyarlanması ile geliştirilmiş sezgisel bir algoritmadır. Hızlı çözüme ulaşma, optimuma yakın sonuçlar verme gibi özellikleri genetik algoritmaların kullanılmasını avantajlı kılmaktadır. Araştırmanın kapsamında genetik algoritmanın hesaplanmasını sağlayan bir yazılım geliştirilmiştir. Geliştirilen masaüstü yazılıma eczanelere ve depolara ait verilerin eklenebildiği bir arayüz tasarlanmıştır. Verilerde yer alan koordinatlar web tabanlı bir uygulama aracılığıyla elde edilmiş ve ekler kısmında sunulmuştur.Yazılımda test edilmek üzere üç farklı taşıma modeli örneği geliştirilmiştir. Bu üç model gerçek veriler ve çeşitli varsayımlar ışığında karşılaştırılmış, test sonuçları sunulmuştur. Genetik algoritmaların etkin kullanımına yönelik olarak yapılan bu araştırmanın ileriye dönük bir rehber niteliğinde olması amaçlanmaktadır.After environmental contamination and its hazards which realized recently, people?s awareness about the environment has increased, and they have begun expecting the same sensitivity from firms and governments. Reverse logistics have a great importance on that matter. With reverse logistics, useless products gain value with joining to reverse flow in logistics chain. So, a product which may be waste as a whole can have increased value, with decomposition to occur in the least amount of waste.One of the methods for collection of household pharmaceutical waste is establishment and effective management of reverse logistics network. These pharmaceuticals, named household pharmaceutical waste, inroad into small particles, accumulate, damaging to sea creatures, water, and people indirectly. To prevent these damages, reverse logistics chain for the collection of household pharmaceutical waste must be established and managed effectively. In this thesis, using genetic algorithm on transport activity in collection of household pharmaceutical waste project has investigated. Within the scope of the study, software which enables to process genetic algorithm has developed. User interface of developed software have ability importing data about pharmacies and warehouses. Coordinates derived from a web based application and presented in the appendix.In order to test, three different transportation model examples have been developed. These three models were compared in the light of the actual data and various assumptions, and the test results were presented. This study made for the effective use of genetic algorithms, is intended as a guide to future studies