MEVLÂNÂ’NIN MESNEVÎ'SİNE GÖRE XIII. YÜZYILA AİT BAZI ADET VE GELENEKLER

Özet Mevlânâ Celaleddin-i Rumî, bir takım siyasi ve toplumsal sebeplerle ayrıldığı Harezm, Belh ve Horasan’dan sonra kaderin kendisine çizdiği rotayla nihayet o gün için adeta bir sulh adacığı olan Anadolu’yu mesken tutmuştur. Devir itibarıyla Moğol tehdidi önüne kattığı toplulukları o zamanki Orta Asya ve İran coğrafyasından sürüyordu. Neredeyse bütün bu toplulukların sığındığı Anadolu gelenlere ana gibi kucağını açmıştır. Elbette gelen topluluklar kendi dil ve kültür varlıklarıyla geliyordu ve Anadolu kültürel olarak yeniden harmanlanıyordu. Göçenler sadece insanlar değil aynı zamanda dil ve kültürdü. Anadolu adeta bir kültürler mozaiği halini alıyordu. İşte böyle kültür taşıyıcıları arasında entelektüel bir yapıya sahip olan Mevlânâ ve ailesi de coğrafyamıza farklı renkler ve anlayışlar getirmiştir. Daha sonra Mevlevilik olarak adlandırılacak bu düşünce ve fikir yapısı temelinde Harezm, Belh ve Horasan kültürünü barındırmaktadır. Selçuklu kültürünü besleyen bu göçler, zihni ve entelektüel zenginleşmeyi de beraberinde getirmiştir. Biz bu çalışmamızda hissi bir tarih ve kültür belgesi olarak adlandırdığımız Hz. Mevlânâ’ya ait Mesnevî-i Şerif adlı hacimli eserde, yazıldığı devre yani XIII. asra ait bazı adet ve gelenekleri şahitleriyle birlikte inceleyeceğiz. Anahtar Kelimeler Mevlânâ Celaleddin-i Rumî, Mevlevilik, Mesnevî, XIII. Yüzyıl, Gelenek. SOME CUSTOMS AND TRADITIONS OF THE 13TH CENTURY ACCORDING TO MATHNAWI Abstract Mawlana Jalaluddin Rumi, who had to leave Khwarezm, Balkh and Khorasan due to various political and social reasons took shelter in erstwhile island of peace – Anatolia. The threats posed by Mongols drove communities out of the then Central Asian and Iranian geography. Anatolia welcomed all these communities wholeheartedly. These communities obviously brought their own languages and cultures with them and Anatolia’s diversity was increasing. It was becoming a melting point of cultures. In such a diverse society, Rumi and his family brought different ideas and understandings to our geography with their intellectual abilities. These ideas and understandings which would later be known as Mevlevilik trace its roots in Khwarezm, Balkh and Khorasan. These immigrants who fostered Seljuk culture had brought scholarly and intellectual richness with them. In this paper, we, along with the witnesses, would analyse the customs and traditions of the 13th century which are described in Rumi’s glorious and most renowned book, Mathnawi. Key Words Mawlana Rumi, Mevlevilik, Mathnawi, 13th Century, Tradition