Fahreddin Râzî’ye Göre Dinin Anlaşılmasında Aklın ve Aklî İlimlerin Rolü

Modern dönemlerin etkisiyle, akla atfedilen önem ve yüklenen görevler, sosyal hayatın farklı boyutlarını oluşturan yapılar açısından sınırları zorlayıcı bir mahiyet arz etmeye başlamıştır. Yine, bilimde ulaşılan başarılar ve bunları nispeten ideolojik kaygılarla kullanma eğilimi, dine yönelik algı ve değerlendirmeler üzerinde yıpratıcı bir etkiye sahip olmuştur. Dolayısıyla, her biri ayrı bir kutbu oluşturan, birbirinden bağımsız veya birbirine ilgisiz “otonom” alanların ve “parçalı” dünya görüşlerinin oluşması riskiyle yüz yüze kalınmıştır. Özellikle son yüz yılda elde edilen bilimsel veriler, bunlara yönelik olarak yapılan değerlendirmeler ve İslâm dünyasında baş gösteren bir takım bilimsel kıpırdanmalar, dinin anlaşılmasında, akıl ve aklî ilimlerin pozisyonu üzerinde yeniden düşünmeyi zorunlu kılmıştır. Kuşkusuz bu faaliyet esnasında, geçmiş birikimin yeniden gözden geçirilmesinde yarar bulunmaktadır. Bundan dolayı, bu makalede Fahreddin Râzî’nin, dinin anlaşılmasında aklın ve aklî ilimlerin rolüne ilişkin görüşleri ele alınacak ve konunun genel bir resmi çizilmeye çalışılacaktır