Ceza Hukukundaki ve İdare Hukukundaki Bazı İlkelerin ve Hükümlerin Mecelle’nin Külli Kaideleri ile Açıklanması

İslam hukukunun dönemlerinden biri, kanunlaştırma dönemidir. Mecelle, bu dönemde yapılan kanunlardan biridir. Mecelle, İslam hukuku kuralları esas alınarak hazırlanmıştır; ancak içerisinde yalnızca Hanefi mezhebine ait içtihatlar yer almaktadır. Mecelle’nin mukaddime kısmında, iki makale bulunmaktadır. Mecelle’nin birinci maddesi, ilk makaledir. İlk makalede, fıkıh ilminin tanımı ve kapsamı açıklanmıştır. Mecelle’nin ikinci maddesiyle yüzüncü maddesi arasında, külli kaideler olarak adlandırılan ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkeler, hukukun tüm disiplinlerinde uygulanabilecek soyut ilkelerdir. Bu bağlamda, Mecelle’nin külli kaidelerinin, ceza hukuku alanında da uygulanması mümkündür. Örneğin ceza hukukunda, suçsuzluk karinesi, şüpheden sanığın yararlanması, kıyas yasağı, eski hâle iade, zorunluluk hâli, suça iştirak türü olarak azmettirenin sorumluluğu, özgürlüğü daha az kısıtlayan koruma tedbirinin tercih edilmesi, suç olmaktan çıkarma akımı, delillerin önemi, hukuka uygunluk sebepleri, Mecelle’nin külli kaideleri ile açıklanabilir. Bu çalışmada, Mecelle’nin külli kaidelerinin, ceza hukuku alanında uygulanabilirliği meselesi incelenecektir