De fietsstraat

De centra van Nederlandse steden hebben steeds meer te lijden onder de toenemende belasting van rijdende en stilstaande auto's op de beperkte beschikbare ruimte. Omdat de fiets voor korte stedelijke verplaatsingen zeer geschikt is, kan deze een belangrijke rol spelen bij het vergroten van de aantrekkelijkheid en bereikbaarheid van deze centra. Om het gebruik van de fiets te stimuleren zullen de omstandigheden voor fietsers op weg naar het centrum verbeterd moeten worden. De bestaande fietsverbindingen met het centrum lopen meestal langs doorgaande wegen met druk autoverkeer. Door de toename van het autoverkeer zijn deze verbindingen niet altijd meer de meest geschikte fietsvoorzieningen. Ook de maatregelen die in het kader van duurzaam veilig wegverkeer worden voor-gesteld, vragen om een alternatief voor fietsvoorzieningen langs drukke autoverbindingen. In het duurzaam veilig wegverkeer moet de grens tussen straten met een verblijfs- en een verkeers-functie scherper worden. Hierdoor ontstaan grotere verblijfs-gebieden dan tot nu toe gebruikelijk was. Voor fietsverkeer betekent dit, dat de bestaande fietsvoorzieningen langs door-gaande (gebiedsontsluitings)wegen niet langer voldoen: de maas-wijdte van dit net wordt te groot. Aan de andere kant ontstaan, door de geringe snelheden en intensiteiten van het autoverkeer, binnen de grote verblijfsgebieden goede mogelijkheden voor fietsers. De omstandigheden in verblijfsgebieden zijn op dit moment echter nog niet zodanig dat straten in het verblijfsgebied geschikt en aantrekkelijk zijn voor doorgaand fietsverkeer. In dit rapport is daarom onderzocht, welke mogelijkheden er zijn om fiets-verbindingen door verblijfsgebieden te realiseren en welke maatregelen er nodig zijn om deze verbindingen voor doorgaand fietsverkeer geschikt te maken. Om binnen het verblijfsgebied te zorgen voor een goede integratie tussen auto- en fietsverkeer, kunnen fietsers en auto's in het verblijfsgebied het best samen van een gemengd profiel gebruik maken. Bestaande fietsvoorzieningen, zoals fietspaden en fietsstroken, voldoen in verblijfsgebieden dus niet. Fietsstraten, zoals die in Duitsland worden toegepast, kunnen echter wel worden gebruikt. Een fietsstraat is een straat die is aangewezen en ingericht als fietspad, maar waarop in beperkte mate autoverkeer is toe-gestaan. Er bestaan diverse vormgevingsvarianten van de fietsstraat. Bij toepassingen van en ontwerpen voor de fietsstraat in Nederland is de rijbaan steeds opgedeeld, waardoor de gebruikers van de fietsstraat in een beperkte ruimte worden gedwongen. Hierdoor ondervinden fietsers en automobilisten meer hinder van elkaar dan nodig is. De Duitse variant van de fietsstraat, zonder verdere indeling van de rijbaan, maakt flexibel gebruik van de fietsstraat mogelijk. Deze variant lijkt de beste oplossing te bieden voor doorgaande fietsverbindingen door verblijfsgebieden en is gebruikt voor de verdere uitwerking van de fietsstraat. De belangrijkste maatregel die moet worden genomen om de fietsstraat voor fietsers aantrekkelijk te maken, is het aanpassen van de verkeerscirculatie op de fietsstraat en in het omliggende verblijfsgebied. Door er voor te zorgen dat alleen bestemmings-verkeer van de fietsstraat gebruik maakt, kunnen de intensiteit en snelheid van het autoverkeer op de fietsstraat worden beperkt. Door het gehele verblijfsgebied in de maatregelen te betrekken kan een uitgekiende circulatie worden gecreëerd en kan worden voorkomen dat de overlast van autoverkeer zich naar andere straten verplaatst. Verder moet er rekening mee worden gehouden, dat verbindingen door het verblijfsgebied minder overzichtelijk zijn dan die langs brede wegen erbuiten. Fietsverbindingen door verblijfsgebieden zullen daardoor minder snel voorkomen op de mental map van de fietser. Om te voorkomen dat fietsers daar-door niet de route door het verblijfsgebied kiezen, is het zaak de bredere en meer gestrekte straten in het verblijfsgebied uit te kiezen voor de fietsstraat en deze zo aan te kleden, dat hij duidelijk herkenbaar is. Ook een goede aansluiting op het stedelijk hoofdnet van fietsverbindingen is essentieel bij het slagen van de fietsstraat. Om de snelheid van het autoverkeer op de fietsstraat verder te beperken en het speciale karakter te benadrukken wordt aanbevolen een krap profiel toe te passen. Voor partieel eenrichtingsverkeer komt dit overeen met een rijbaanbreedte van 3,85 meter. Binnen dit profiel kan een auto op de fietsstraat een voor hem rijdende fietser slechts inhalen, wanneer vanuit de andere richting geen verkeer nadert. In rustige gebieden kan de overlast van parkerende auto's worden beperkt door parkeren slechts aan de rechterzijde van de weg toe te staan en door tussen de parkeervakken en de rijbaan een brede schrikstrook aan te brengen. In gebieden met een hoge parkeerdruk zullen aanvullende maatregelen nodig zijn om fout-parkeren op de rijbaan van de fietsstraat tegen te gaan. Het meest efficiënt hierbij is het versmallen van de rijbaan. Door de fietsstraat een herkenbare en continue aankleding te geven, kan de verkeersdeelnemers duidelijk worden gemaakt, dat de fietsstraat een speciaal karakter heeft. Met behulp van bestaande juridische maatregelen, het aanwijzen en inrichten van de fietsstraat als fietspad met beperkte toegankelijkheid voor gemotoriseerd verkeer, kan dit karakter van de fietsstraat worden ondersteund. Naast toepassing in de grote, duurzaam veilige, verblijfsgebieden, kan de fietsstraat ook worden gebruikt in bestaande of aan te leggen kleinere verblijfsgebieden. Extra aandacht zal dan moeten worden besteed aan de overgangen van het ene verblijfsgebied naar het andere. Andere toepassingsmogelijkheden voor de fietsstraat zijn denkbaar in stadscentra en in de gebieden buiten de bebouwde kom. In het algemeen kan worden gesteld dat de fietsstraat daar kan worden toegepast waar doorgaande fiets-verbindingen wenselijk zijn en waar de snelheid en de intensiteit van het autoverkeer kunnen worden verlaagd. Op die manier kunnen fietsstraten een goede aanvulling vormen op het stedelijk hoofdnet van fietsvoorzieningen. Soms kan een fietsstraat zelfs een bestaande verbinding langs een weg met doorgaand auto-verkeer vervangen. Bij de praktijktoepassing in Goes is gebleken dat fietsstraten een goede aanvulling op het fietsnetwerk kunnen vormen. De fiets-straat lijkt bovendien zonder problemen in een verblijfsgebied te kunnen worden ingepast. Omdat ook de praktijktoepassing slechts op papier is uitgevoerd, zal onderzoek naar het functioneren van een fietsstraat in de praktijk nodig zijn om voorgestelde maatregelen te evalueren.Transport & PlanningCivil Engineering and Geoscience