Eb en Vloed wachten op niemand, Bouwstenen voor de Deltacommissie

De klimaatverandering en de daarmee gepaard gaande stijging van de zeespiegel stellen ons land voor grote uitdagingen. Het gaat hier niet alleen om ruimtelijke ingrepen om de waterveiligheid en (zoet)watervoorziening te waarborgen, maar ook om maatschappelijke en bestuurlijke uitdagingen. We zullen in onze beleidsplannen en investeringsbeslissingen systematisch en consequent rekening moeten gaan houden met mogelijke klimaatveranderingen. Dat kan dwingen tot ingrijpende aanpassing van bestaande gewoonten, instituties en besluitvormingsmechanismen. De Deltacommissie, die in 2007 is ingesteld om het kabinet te adviseren over de manier waarop ons land kan omgaan met de mogelijke gevolgen van klimaatverandering, wil aanbevelingen doen voor een samenhangende, sectoroverstijgende aanpak om Nederland klimaatbestendig te maken. Ter voorbereiding van haar advies heeft de Commissie NYFER gevraagd om achtergrondinformatie aan te dragen voor het beantwoorden van vragen op bestuurlijk, financieel en juridisch gebied. Wij hebben onze opdracht breed opgevat en zowel historische als internationale ervaringen in de analyse betrokken. De kernvraag in dit rapport is hoe het Deltatraject bestuurlijk, qua besluitvorming en financieel kan worden geborgd. Er is in Nederland een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van de waterveiligheid. Ook zijn er wettelijke veiligheidsnormen, die strikter zijn dan in omringende landen. Toch is de bestuurlijke organisatie van het Deltatraject niet "waterdicht". Met name bepaalde aspecten van de bestuurscultuur leveren problemen op. Op zich heldere normen en regels worden niet consequent nageleefd. Tijdens hoog water in 1993 en 1995 bleek dat veel rivierdijken niet voldeden aan de gestelde veiligheidsnormen. Wanneer normen worden overschreden, komt een bijkomend probleem naar voren, namelijk dat bestuurlijk falen in Nederland niet hard wordt afgestraft. Verantwoordelijken worden wel op het matje geroepen, maar hoeven aan hun falen zelden consequenties te verbinden. Een tweede knelpunt in de bestuurscultuur is de verkokering van beleid. Dit leidt er toe dat organisaties en ministeries zich vooral met deelaspecten van een maatschappelijk vraagstuk bezighouden. Op het gebied van het Deltatraject zijn diverse ministeries actief. De politieke cultuur schrijft voor dat bijvoorbeeld de minister van Verkeer en Waterstaat zich niet bemoeit met het beleid van haar collega?s van VROM of LNV (noninterventiebeginsel). Ook op ambtelijk niveau verloopt de samenwerking tussen ministeries niet altijd even soepel. De bestuurscultuur houdt ook risico?s in van gebrekkige regievoering. Waar meerdere overheden verantwoordelijk zijn, bestaat het gevaar dat uiteindelijk niemand verantwoordelijk is. Alle partijen laten de regie over aan de ander en niemand neemt het voortouw met het initiren enCivil Engineering and Geoscience