Gezondheidszorg in Belgische gevangenissen : Huidige situatie en toekomstige scenario’s – Synthese

51 p.ill.,Er zijn plannen om de bevoegdheid voor gezondheidszorg in gevangenissen over te hevelen van de minister van Justitie naar die van Volksgezondheid. Ter voorbereiding werd aan het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) gevraagd om de huidige zorgorganisatie in de gevangenissen in kaart te brengen, en om hervormingsvoorstellen te formuleren. Vele gevangenen in ons land verkeren in een slechte gezondheid. Ze gebruiken vaak geneesmiddelen, vooral psychofarmaca. Gemiddeld raadplegen ze jaarlijks 18 maal een huisarts en 3 maal een psychiater, maar tussen de gevangenen en gevangenissen is er een grote variabiliteit. De zorgverleners in gevangenissen zijn vaak zeer toegewijd, maar de zorg kampt met vele problemen: te weinig financiële en menselijke middelen, gebrek aan coördinatie, zorgcontinuïteit, communicatie, opleiding en de bevoegdheden zijn versnipperd. Het KCE stelt een aantal scenario’s voor ter verbetering, zodat de zorg aan gevangenen gelijkwaardig wordt met deze buiten de gevangenis, zoals de internationale en Belgische wetgeving het vereisen.1 INLEIDING 7 -- 1.1 ACHTERGROND 7 -- 1.2 HOE GINGEN WE TE WERK? 7 -- 2 KENMERKEN VAN DE BELGISCHE GEVANGENISBEVOLKING 9 -- 2.1 35 GEVANGENISSEN VOOR 11 040 GEVANGENEN 9 -- 2.2 GROTE DIVERSITEIT EN TURNOVER 11 -- 3 GEZONDHEIDSPROBLEMEN VAN DE GEVANGENEN IN BELGIË 11 -- 3.1 HOOG GENEESMIDDELENGEBRUIK… 11 -- 3.2 …VOORAL VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEIDSPROBLEMEN 12 -- 3.3 GEVANGENEN IN HET ALGEMEEN MINDER GEZOND DAN DE REST VAN DE BEVOLKING 14 -- 4 GEBRUIK VAN GEZONDHEIDSZORG IN DE BELGISCHE GEVANGENISSEN 15 -- 4.1 VOORAL HUISARTS EN PSYCHIATER 15 -- 4.2 GROTE VARIABILITEIT TUSSEN GEVANGENEN… 16 -- 4.3 … EN GEVANGENISSEN 16 -- 4.4 AFSTEMMEN VAN ZORGGEBRUIK OP ZORGBEHOEFTE 19 -- 5 DE ORGANISATIE VAN ZORG IN DE BELGISCHE GEVANGENISSEN 19 -- 5.1 RECHT OP GELIJKWAARDIGE ZORG, ZORGCONTINUÏTEIT EN ONAFHANKELIJKE ZORGVERLENERS 19 -- 5.2 IN AFWACHTING VAN DE UITVOERING VAN DE BASISWET, ZIJN DE ALGEMENE RECHTEN VAN TOEPASSING 21 -- 5.3 VERSNIPPERING VAN BEVOEGDHEDEN 21 -- 5.4 ORGANISATIE VAN EERSTE- EN TWEEDELIJNSZORG AAN GEVANGENEN 23 -- 5.5 VASTGESTELDE PROBLEMEN IN DE PENITENTIAIRE ZORG 24 -- 5.6 GEVANGENEN VALLEN NIET ONDER DE VERPLICHTE ZIEKTEVERZEKERING 26 -- 6 KOSTEN VAN DE GEZONDHEIDSZORG IN BELGISCHE GEVANGENISSEN 26 -- 6.1 JAARLIJKS RUIM €43 MILJOEN, WAARVAN GROOTSTE DEEL PERSONEELSKOSTEN 26 -- 6.2 KOSTEN MOGELIJK ONDERSCHAT 27 -- 6.3 GROTE VARIABILITEIT IN KOSTEN PER GEVANGENE, AFHANKELIJK VAN DE GEVANGENIS 27 -- 7 SCENARIO’S VOOR DE TOEKOMSTIGE PENITENTIAIRE ZORG IN BELGIË 29 -- 7.1 BASISPRINCIPES VOOR DE HERVORMING VAN DE ZORG 29 -- 7.2 HERVORMING VAN DE EERSTELIJNSZORG: EEN INTERDISCIPLINAIR ZORGTEAM 30 -- 7.2.1 Een interdisciplinair zorgteam 30 -- 7.2.2 Een uitgebreide medische intake bij aankomst 31 -- 7.2.3 Zorgcontinuïteit van bij aankomst 31 -- 7.2.4 Screenen en systematisch behandelen van overdraagbare aandoeningen 31 -- 7.2.5 Een globale en gecoördineerde aanpak 31 -- 7.2.6 Herzien van de minimale normen voor het zorgpersoneel 32 -- 7.2.7 Gevangenen betrekken bij hun gezondheidszorg 32 -- 7.2.8 Variabiliteit inzake gebruik van zorg tussen gevangenen verminderen 32 -- 7.3 HERVORMING VAN DE TWEEDELIJNSZORG: OVEREENKOMST TUSSEN ELKE GEVANGENIS EN EEN LOKAAL ZIEKENHUIS 33 -- 7.4 HERVORMING VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG: SAMENBRENGEN VAN ERNSTIG ZIEKE GEVANGENEN? 34 -- 7.4.1 Minder ernstige geestelijke gezondheidsproblemen 34 -- 7.4.2 Ernstige of complexe geestelijke gezondheidsproblemen 34 -- 7.4.3 Hoog gebruik van psychofarmaca in vraag stellen 34 -- 7.4.4 Programma’s tegen drugsafhankelijkheid versterken 35 -- 7.5 HERVORMING VAN DE TANDZORG: GEEN SPECIFIEKE VOORKEUR 35 -- 7.6 HERVORMING VAN DE FARMACEUTISCHE DIENSTEN: HARMONISEREN VAN DE PRAKTIJKEN 35 -- 7.7 ZIEKTEVERZEKERING OOK TOEPASSEN OP GEVANGENEN 35 -- 7.8 HERVORMING VAN DE BETALINGSMODALITEITEN VOOR DE ZORGVERLENERS 37 -- 7.9 HERVORMING VAN DE CENTRALE DIENSTEN 37 -- 7.10 ANDERE IN AANMERKING TE NEMEN PUNTEN 39 -- 7.10.1 De wetgeving uitvoeren 39 -- 7.10.2 Verkennen van de voordelen van e-Health 39 -- 7.10.3 Herbekijken van het budget 39 -- 7.10.4 Kosten van de overdracht nog te bepalen 39 -- 7.11 CONCLUSIE 40 -- AANBEVELINGEN 41 -- REFERENTIES 4