Filmvakonderwijs en de arbeidsmarkt. Een onderzoek naar de aansluiting van het filmvakonderwijs op de arbeidsmarkt.

In deze master-scriptie is onderzoek gedaan naar de aansluiting van de opleiding aan de Nederlandse Film en Televisie Academie (filmacademie) op het werkveld aan de hand van een enquête gehouden onder alumni van de filmacademie die zijn afgestudeerd in de periode tussen 1960 en 2009. De gebruikte methode van onderzoek is het waardesysteem van Boltanski, Thévenot en Chiapello. Dit waardesysteem beschrijft verschillende werelden van waarden waardoor individuen zich laten leiden in handelingen en beslissingen in bepaalde situaties, bijvoorbeeld in de persoonlijke omgeving, de werkomgeving of de genoten opleiding. Individuen die vanuit verschillende werelden van waarden handelen kunnen met elkaar in conflict komen omdat ze elkaar als het ware niet kunnen ‘verstaan’. Een ideale situatie zou zijn als de betrokken partijen dezelfde mate van waardering voor bepaalde waarden hebben. Dit is echter vrijwel nooit het geval. Dat de belangen van een opleidingsinstituut anders zijn dan die van een subsidiefonds is niet opmerkelijk. Deze werelden komen met elkaar in conflict. Echter, volgens de theorie van Boltanski e.a. kunnen tussen de verschillende werelden compromissen gesloten worden. Uit de enquête is gebleken dat vanaf de jaren zestig een steeds groter percentage afgestudeerden werk vindt in de film- en televisiesector, dit percentage stijgt van 74 naar 83. Ondanks dat beoordelen de alumni de aansluiting van de filmacademie op het werkveld niet beduidend goed. Het percentage dat het eens is met de stelling dat de aansluiting van opleiding op werkveld goed is stijgt weliswaar van 16% van de alumni uit de jaren zestig naar 42% van de jongste alumni, maar toch blijft minder dan de helft van de alumni het eens te zijn met de stelling. Om de verschillen in belangen te onderzoeken zijn voor dit onderzoek vier domeinen onderscheiden: werkveld, opleiding, filmmakers persoonlijk en filmsubsidiëring. Er is getracht deze verschillen in belangen uit te drukken in maat en getal. Hierbij is gebleken dat de waarden die een rol spelen in het persoonlijke leven en de beroepsuitoefening van de afgestudeerden van de filmacademie dicht bij elkaar liggen. Daarentegen zijn er significante verschillen tussen de waarden die van belang zijn voor het opleidingsinstituut en het werkveld. Dit kan verklaren dat veel studenten zich onvoldoende voelen voorbereid op hun toekomstige beroepsuitoefening, hetgeen ook is gebleken uit de reacties die de geënquêteerden hebben gegeven. De afgestudeerden geven aan dat competenties als netwerken, multitasken, efficiëntie/productiviteit, professionaliteit, promoten van jezelf/werk, financieel succes, opportuniteit en risico durven nemen van groot belang zijn in het werkveld en veel minder van belang op de opleiding. In het werkveld van de Nederlandse Film en Televisie speelt het subsidiebeleid van de overheid een grote rol. Aan de hand van beschikbare literatuur is onderzocht welke waarden worden gehanteerd bij het toekennen van subsidies voor de Nederlandse film door de jaren heen. Zoals te verwachten worden hierbij aan andere waarden een belang toegekend dan de waarden die van belang zijn voor de opleiding, maar ook voor die van het werkveld van de afgestudeerden van de filmacademie. De overheid wil met behulp van de filmsubsidiëring voornamelijk een goed functionerende bedrijfstak bewerkstelligen waarbij creativiteit en kwaliteit naar de achtergrond lijken te worden geschoven. De geschiedenis heeft evenwel geleerd dat de problemen die hierbij ontstaan vaak op een creatieve manier zijn opgelost, bijvoorbeeld door het opzetten van eigen productiemaatschappijen of het maken van een kwalitatief goede film zonder subsidie. Toch zou de filmsubsidiëring eens kunnen nadenken over de manier waarop zij de filmindustrie stimuleren. Door meer aandacht te besteden aan het verkopen van een film aan een publiek door middel van kunsteducatie en kunstmarketing in plaats van enkel projecten met commerciële potentie te subsidiëren kan het Nederlands filmklimaat wellicht meer floreren. De verschillen tussen de opleiding en het werkveld zijn te overbruggen door in het curriculum van de filmacademie meer aandacht te besteden aan het aanleren van de competenties die van belang zijn in het werkveld. Deze competenties zijn samen te vatten in het leren hoe een zelfstandige ondernemer te zijn. De ontwikkelde creativiteit van de student op de filmacademie kan tevens ingezet worden om een succesvolle eenmanszaak in de film- en televisiesector op te zetten. Hoewel de aansluiting van de filmacademie op het werkveld heden ten dage dus zeker beter wordt beoordeeld dan vijftig jaar geleden, kan er nog veel gedaan worden om een optimale aansluiting te bereiken.